O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’

l.lshlab chiqarish bilan bog’liq bo’lmagan shikasttlanishlar, bular o’z navbatida transport snikasti, temir yo’l, avtomobil, tramvay va xokazo, piyoda ketayotganda, sport shikastti, sport bilan shug’ullanganda ,uyushgan sportdan, shuningdek uyushmagan sportdan, tabiiy ofatlar ta'sirida, shikasttlanish, yer qimirlashi, sel kelishi va xakozo, turmushda urush-janjallar oqibatida ichraydigan shikasttlanishlarga bo'linadi.
2. Ishlab chiqarish bilan bog’liq bo'lgan shikasttlanishlar ko'pincha sanoat korxonalarida va qishloq xo’jaligida ko'proq ucliraydi.
3. Qasddan qilingan shikasttlanishlar harbiv holatlarda, o'z-o'zini o'ldirish, birovni qasddan o’dirish va hakazo farqlanadi. Atayin qilingan shikasttlanishlar o'z-o'zini o'ldirish yoki odam o'ldirish maqsadida qilinadi. Harbiy shikasttlanishlarga esa harbiy xizmatchilar orasida tinch yoki urush vaqtida kelib chiqadigan shikasttlanishlar kiradi.
Mexanik kuchlarning ta'siriga qarab shikasttlanishlar: bevosita va bilvosita shikasttlanishlarga bo'linadi va bevosita ya'ni to'g'ridan-to'g'ri shikasttlanishlar og'rish, qon quyilishi, shishlari bu bilvosita ya'ni to'g'ridan-to'g'ri bo'lmagan shikasttlanishlar. Teri va shilliq pardalarning jarohatlanishiga qarab shikasttlanishning quyidagi turlari farqlanadi:
OCHIQ va YOPIQ shikasttlanishlar.
Teri qoplamlari va shilliq pardalarning butunligi buzilishi bilan kechadigan shikasttlanishga ochiq shikasttlanish deyiladi. Teri qoplamlari va shilliq pardalarning butunligi buzilmaydigan shikasttlanishga yopiq shikasttlanishi deyiladi,(tat yeyish, cho’zilish, suyaklar chiqishi, yumshoq to’qimalar ya'ni muskullar, paylar, tomirlar, nervlarning teri ostida uzilishi kiradi).
BOLALAR SHIKASTTLANISHl.
Bolalar shikasttlanishi ko’p uchraydi, bunga ularning aqliy va jismoniy tomondan rivojlanmaganligi, ko'chada transport serqatnov joylarda o'ynashi, velosipet uchishi va boshqa bir sabab bo'ladi. Uyda turmushda sodir bo'ladigan bolalar travmatizmiga ko'pincha ularning gugurt va elektr asboblarini o’ynab shikasttlanishi sabab bo'ladi. Bolalani ko’cha harakati qoidalarini bilmasligi ham masalan mashina yo'lida o’ynab yurishi shikasttlanishga olib keladi.
Bola organizmida hayotning birinchi yilida tayanch-harakatlanish tizimi jadal sur'atda o'sadi va rivojlanadi. Tana uzunligi 1,5- 5 marta, ogirligi 3 marta oshadi. Nutq - talaffuz apparati rivojlana boradi. Endokrin tizimining faoliyati kuchayadi. Miya to'qimasi o'sib, nerv tizimi faoliyati takomillashadi.7 yoshda bola yuragi 4-5 barobar kattalashadi. Markaziy nerv faoliyati kuchayadi. Balog'at yohida osish organ va tizimlarning takomillashishi, endokrin bezlar faoliyati kuchayadi.