O’zbekiston rеspublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti
Istiqbollik nazariyasining qo’llanilishi
Download 1.36 Mb. Pdf ko'rish
|
Xulq-atvor (o\'quv qo\'llanma) - янги
|
4.5. Istiqbollik nazariyasining qo’llanilishi
Ayrim insonlar g’alaba qozonish imkoniyati nisbatan kichik bo’lgan otlarga pul tikishadi. 46 Kutilayotgan naflilik nazariyasining yagona izohi shundaki, insonlar xavf-xatarni yaxshi ko’radilar. Buni istiqbol nazariyasida tushuntirish uchun qaror vazni funksiyasidan foydalanish mumkin. Ehtimollarning past musbat qiymatlari uchun ehtimollikdan yuqoriroq og’irliklarni berish bu noto’g’rilikni tushuntirishga yordam beradi. Shuningdek, istiqbol nazariyasi bilan izohlanishi mumkin bo’lgan yana bir poyga yo’li anomaliyasini tasvirlaydi: pul tikish o’yinchilari o’z garovlarini poyga kunining oxiriroq qismiga o’tkazishadi. Ushbu oxirgi kunning effekti anomaliyadir, chunki, poyga kunidagi birinchi poygalar kutilayotgan naflilik nazariyasi nuqtai nazaridan poyga kunidagi oxirgi poygalardan tubdan farq qilmaydi. Agar qarorlari istiqbol nazariyasiga amal qilgan ishtirokchi poyga kunining aqliy hisobi uchun ma’lumotning muhim nuqtasi sifatida nol kunlik foydadan foydalansa, istiqbollar nazariyasi bu kunning oxiri ta’sirini ifodalashi mumkin. Aksariyat tikish o’yinchilari kunning so’nggi poygasidan yo’qotishdan voz kechish va tavakkalchilikka moyilligi ortda qoladi. Camerer va boshqalar ish haqi va ishlagan soatlar o’rtasidagi munosabatni o’rganish uchun Nyu-Yorkdagi taksi haydovchilari ma’lumotlaridan foydalandi. Ular sezilarli darajada salbiy munosabatni topdilar. Bu an’anaviy iqtisodiyotning mehnat taklifi modelining ish haqi yuqori bo’lganda ishlagan soatlar ko’proq bo’lishi haqidagi taxminidan farq qiladi. Ushbu tadqiqot natijalarining talqini shundan iboratki, taksi haydovchilari ishchi kuchi ta’minoti uchun “bir vaqtning o’zida bir kun”ning aqliy hisobini o’rnatadilar va bo’sh kunlik daromad maqsadini ma’lumotning muhim nuqtasi sifatida belgilaydilar va bu ma’lumotning muhim nuqtasiga erishgandan so’ng ishdan ketishadi. Ushbu talqinda taksi haydovchilari kunlik daromadni yo’qotishlar nazlida baholaydilar va yo’qotishdan qochish kunlik daromad ma’lumotning muhim nuqtasiga yetguncha ishlaydi. 47 Ammo, Farber Nyu-Yorkdagi taksi haydovchilari uchun yangi ma’lumotlar to’plamini to’pladi va Camerer va boshqalardan farqli o’laroq, ma’lumotning muhim nuqtasining katta ta’sirini topmaganligini ta’kidladi. U daromad uchun ma’lumotning muhim nuqtalarini o’z ichiga olgan mehnat taklifi modelini taxmin qildi. U taksi haydovchilari o’zlarining ma’lumotning muhim nuqtasiga yetganlarida ishchi kuchi etkazib berishni to’xtatish tendentsiyasini aniqladi. Biroq, kundalik ma’lumotning muhim nuqtalari juda o’zgarib turardi va taksi haydovchisining o’zgarishi ko’p hollarda ma’lumotning muhim nuqtasiga yetguncha tugadi. Ushbu fikrlardan Farber Nyu-Yorkdagi taksi haydovchilarining mehnat ta’minotini aniqlashda ma’lumotning muhim nuqtalarini o’z ichiga olgan afzalliklar muhim rol o’ynamaydi degan xulosaga keldi. Krouford va Meng, Köszegi va Rabinlar nazariy mehnat taklifi modelini ilgari surdilar, unda daromad va vaqt uchun ma’lumotning muhim nuqtasi ratsional kutishlar bilan belgilanadi. Ularning natijalariga ko’ra, daromad uchun ma’lumotning muhim nuqtalari barqaror. Shunday qilib, ularning natijalari Farberning ma’lumotning muhim nuqtalari barqaror emasligi haqidagi tanqididan xolos bo’ladi. Download 1.36 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|