O’zbekiston rеspublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti

Qisqa xulosalar 
Istiqbol nazariyasi kutilayotgan naflilik nazariyasini hal qiluvchi yo’llar 
bilan o’zgartiradi. Har xil empirik natijalarni tushunish uchun, masalan, 
endowment effekti bo’yicha eksperimental ma’lumotlar va Nyu-Yorkdagi taksi 
haydovchilari uchun ma’lumotlar, ma’lumotning muhim nuqtalaridagi 
o’zgarishlarni hisobga olish muhim edi. Shu nuqtada, istiqbol nazariyasining 
eng muhim kamchiligi ma’lumotning muhim nuqtalari qanday aniqlanishi va 
o’zgarishi nazariyasi tugallanmaganligini anglatadi. Bundan tashqari, ma’lum 

---

48 
bir qaror muammosi uchun ma’lumotning muhim nuqtasi aqliy hisobga bog’liq 
ko’rinishini hisobga olsak, ma’lumotning muhim nuqtalarining to’liq nazariyasi 
aqliy hisoblar qanday aniqlanishini ifodalashi kerak. 
Cumulative istiqbol nazariyasi deb ataladigan istiqbol nazariyasining 
muhim kengaytmasi Tverskiy va Kahneman tomonidan taklif qilingan bo’lib, u 
vaznlarni hisoblashning darajaga bog’liq usulini kiritishni o’z ichiga oladi. 
Nima uchun bu darajaga bog’liq yo’l ma’qul ekanligini anglash uchun Gilboa 
tadqiqotlarini o’rganish lozim.
Nazorat va muhokoma uchun savollar 
1. Istiqbol nazariyasining ustuni nimadan iborat?
2. Qiymat funksiyasi va uning xususiyatlarini ayting? 
3. Qaror vazni funksiyasini tushuntirib bering?
4. Qiymat funksiyasi grafigini tushuntirib bering? 
5. Yo’qotishdan voz kechish deganda nimani tushinasiz?
6. Kahneman aniqlik effektini tushuntirib bering?
7. Aqliy hisob deganda nimani tushinasiz? 
8. “ma’lumotning muhim nuqtasi narxi” deganda nimani tushinasiz? 
9. Endowment (xayriya) effektini tushuntirib bering?
10. Becker-DeGroot-Marschak (BDM) usulini tushuntirib bering?
11. Anonimlik deganda nimani tushinasiz? 
12. Plott va Zeilerlarning krujka tajribasini tushuntirib bering? 
13. Almashinuv tajribasi nima? 
14. Ayirboshlash tajribalari nima? 
15. Nakadaning biriktirilish gipotezasini tushuntirib bering?
16. Anomaliya deganda nimani tushinasiz? 

---

49