O’zbekiston rеspublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti

Hayotdan qoniqish, “Siz o’z hayotingizdan qanchalik baxtlisiz?” kabi 
savollarni berish usulini oladi. umumiy hayotdan qoniqishni o’lchash va 
ularning hayotining o’ziga xos jihatlarini, masalan, ish va sog’liq haqida so’rab 
savollar. Genri Kantril tomonidan ixtiro qilingan “O’z-o’zini aniqlashga 
intilish o’lchovi” usuli sub’ektdan pastda 0 va tepada 10 gacha raqamlangan 
zinapoyalarni tasavvur qilishni va zinapoyaning eng yuqori qismini hayotning 
mumkin bo’lgan eng yaxshisi deb baholashni so’raydi. Past esa mumkin 
bo’lgan eng yomoni bahodir. Respondentdan narvonning qaysi pog’onasida 
turganini his qilishlari so’raladi. Yuqorida tavsiflangan ushbu uchta baxt 
tushunchasi orasida hayotdan qoniqish tushunchasi an’anaviy iqtisodiyotdagi 
naflilikka eng yaqin hisoblanadi. 
Baxtning uchinchi ta’rifi, eudaimonia, farovonlik tushunchasi sifatida 
e’tiborni tortmoqda; ammo, bu turdagi baxtni o’lchash uchun savolni qanday 
shakllantirish kerakligi haqida aniq konsensus yo’q.
Evropa ijtimoiy so’rovining (ESS) uchinchi bosqichida foydalanilgan 
asosni ifodalaydi. Eudaimonia turli elementlarni o’z ichiga oladi, masalan, 
o’rganishga qiziqish, maqsadga yo’naltirilganlik, maqsad hissi va boshqalar, 
shuning uchun bu elementlar haqida savollar beriladi.
Masalan, aniq maqsad tuyg’usi bo’yicha savollar “Umuman olganda, 
men o’z hayotimda qilayotgan ishim foydali ekanligini his qilamanmi?” yoki 
maqsad yo’nalishining yo’naltirilgan elementiga asoslangan savol “Mening 
deyarli har bir kunim uchun men muvaffaqiyat hissini his qilyapmanmi?” va 
hokazo. Osaka universitetida o’tkazilgan ommobop so’rovida respondentda 

---

130 
qoniqish hissi bor-yo’qligi so’ralgan. Kamesaka va boshqalar (2010) buni 
bajarilish o’lchovi sifatida ishlatadi. Buni eudaimoniyaning bir jihati sifatida 
talqin qilish mumkin. 
Kahneman va Deaton birinchi tushunchani (hissiy baxt) va ikkinchi 
tushunchani (hayotdan qoniqish) tahlil qildilar. Hissiy baxtga kelsak, ular 
respondentlarning bir kun oldin boshdan kechirgan quvonch, g’azab, qayg’u, 
stress va tashvish kabi javoblarini o’lchadilar. Hayotdan qoniqishga kelsak, 
ular AQSh aholisi namunasidan foydalangan holda Cantrilning o’z-o’zini 
aniqlashga intilish shkalasidan foydalanadilar. Gallup tomonidan o’tkazilgan 
so’rovga ko’ra, daromad ma’lum bir chegaraga yetgandan keyin yuqori 
daromadli insonlarning marjinal hissiy baxti 0 ga teng bo’ladi; biroq, daromad 
(logarifmik shakl) oshgani sayin hayotdan qoniqish darajasi yuqori daromadli 
insonlar uchun ham ortib boraveradi.