O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt аrхitеkturа qurilish instituti

 
2.28 Sanoat binolarining qo‘shimcha elementlari 
Sanoat binolarining qo‘shimcha elementlariga zinalar, parda devorlar, 
darvozalar, eshiklar, yong‘inga qarshi to‘siq devorlar, deformatsiya choklari, 
uskunalar poydevori va hakozolar kiradi. 
Sanoat binolarida ishlatiladigan zinalarni ko‘p qavatli sanoat binolarida 
ishlatilib, ularni vazifasi, hamda antresol qavatlariga, xizmat maydonchalariga va 
etajerkalariga ko‘tarilish va kishilarni evakuatsiya qilish uchun mo‘ljallangan (turar-
joy va jamoat binolaridagi kabi) (2.54–rasm) bo‘lib, bunda ko‘p qavatli sanoat binosi 

---

84 
marshi eni 1350, 1500 va 1750 mm, ko‘tarilish balandligi 1,2 m dan 2,1 m gacha 
qabul qilinadi. 
2.54–rasm. Ko‘p qavatli sanoat binosi zinalari. 
a – ikki marshli (yaxlit marshli); б – uch marshli, alohida bosqichlari kosourlar ustiga qo‘yilgan.
1 – kosour; 2 – qo‘l ushlagich (panjara); 3 – balka (to‘sin); 4 – lift. 
Xizmat zinalari – xizmat (ish) maydoni bilan aloqa qilish uchun, ko‘prik kranlar 
kabinasiga ko‘tarilish uchun muhim qurilish konstruksiyalarini ko‘zdan kechirib 
turish uchun o‘rnatiladi. Ularni po‘lat konstruksiyalardan tayyorlanadi (2.55, 2.56, 
2.57–rasmlar). 
Yong‘in paytida foydalaniladigan zinalarning asosiy vazifasidan tashqari sanoat 
binolarining balandliklari har xil bo‘lgan joylarda va fonarlarning to‘ri qismida 
o‘rnatiladi. Avariya zinalari kishilarni yong‘in va avariya yuz bergan paytda binodan 
evakuatsiya qilishda, asosiy zinalardan foydalanishning iloji bo‘lmay qolgan taqdirda 

---

85 
ishlatiladi. Bunday zinalarni eng uzoq ish joyidan to chiqish joyigacha bo‘lgan 
masofasi 30 m dan 100 m gacha bo‘lib, ishlab chiqarish kategoriyasiga, bino 
qavatiga, o‘tga chidamliligiga bog‘liq bo‘ladi. Ular po‘lat yoki temirbetondan 
tayyorlanib, bino tashqarisiga ko‘p marshli konstruksiyada o‘rnatiladi.