O`zbеkistоn rеspublikasi оliy va o`rta maхsus ta'lim vazirligi urganch davlat pedagogika instituti

Harakatlarning Fazoviy-vaqt harakteristikasi. 
Harakatning tezligi. Jismning fazoda vaqt birligi ichidagi siljishi tezlikni 
ifodalaydi. Tezlik jism bosib o'tgan yo'l uzunligining shu yo'lni bosib o'tishga 
sarflangan vaqtga nisbati bilan aniqlanadi. Odatda tezlikni aniqlashda uni metr-
sekund bilan o'lchanadi. Agar yo'lning barcha nuqtalarida harakatning tezligi bir 
xil bo'lsa, bunday harakatni tekis harakat deb, agar u o'zgarsa notekis harakat 
bo'ladi.. Tezlikning vaqt birligida o'zgarishi tezlanish deb ataladi. U salbiy va 
ijobiy bo'lishi mumkin. Tezlikni keskin o'zgartirmay bajariladigan harakatlar tekis 
harakat deb ataladi. Katta tezlikda bajariladigan harakatlar hamda notekis 
tezlanuvchan va notekis sekinlashtirilgan harakatlar keskin harakatlar deyiladi. 
Kishining doimiy tezlikda yoki doimo tezlanuvchi harakatlari kam bo'ladi. 
Shuningdek, texnik jihatdan to'g`ri bajarilgan jismoniy mashqda tezlanish 
to'satdan o'zgarmaydi. Tezlikni keskin o'zgarishi mashqni yomon bajarilganlik 
yoki uni yomon o'zlashtirganlik belgisi hisoblanadi. Gavda qismlari harakatini 
tezligi gavdaning siljish tezligidan farqlash kerak. Gavdaning siljish tezligi gavda 
qismlari tezligi emas balki anatomik hamda tashqi muhit omillariga bog`liq 
bo'lishi mumkin. Psixologik va uslubiy nuqtai nazardan tezlik optimal va 
maksimal tezlikka ajratiladi. Sport texnikasida harakat tezligi muhim rol o'ynaydi: 
tezlik qanchalik katta bo'lsa, sport natijalari shuncha yuqori bo'ladi. 
Vaqt harakteristkasi. Harakatning qancha vaqt davom etishi va uning sur'ati 
harakatining vaqt harakteristkasining ifoda etadi. Harakatning ma'lum vaqt davom 
etishi organizm faoliyatini o'zgartirishda muhim rol o'ynaydi. Jismoniy mashqlar 
bajarishning davomiyligini o'zgartirish bilan jismoniy yuklamalar va hajmini 
ta'sirini o'zgartirish mumkin. Jismoniy mashqlar texnikasida harakatning ayrim 
fazalari yoki gavda ayrim qismlarining harakati katta ahamiyatga ega. 
Bajarilayotgan ishining qancha vaqt davom etishi xaqida axborot berib turish 
ishchanlikni oshiradi.