O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Kitob-Shahrisabz botig‘i Hisor va Zarafshon tizmalaridan ajralib 
chiqqan tarmoqlar orasida joylashgan. U g‘arbga tomon kengaya boradi, tubi 
to‘lqinsimon tekislikdan iborat bo‘lib, bu tekislik g‘arbga va o‘z markaziga 
tomon pasayib boradi. Tekislikni juda ko‘p daryo vodiylari, quruq soy va 
o‘zanlar kesib o‘tib, parchalab yuborgan. Janubi-sharqda tekislik asta-sekin 
ko‘tarilib borib, Hisor tog‘ining past tarmoqlariga tutashib ketadi. 
Surxondaryo tog‘ oraligi botig‘i Boysun va Bobotog‘ tizmalari 
orasida joylashgan. SHimoli-sharqdan janubi-g‘arbga cho‘zilgan va janubda 
Amudaryo vodiysiga tutashgan. Botiq keng, yuzasi to‘lqinsimon, ayrim 
erlarda zinapoyali. Botiq markazga va janubi-g‘arbiga tomon pasayib 
boradigan tekislikdir. Uning deyarli o‘rtasida Surxondaryo vodiysi 
joylashgan. Uning kengligi 3-5 km. 1 va 2 terrasalari yaxshi rivojlangan va 
ko‘zga yaqqol tashlanib turadi. Surxondaryoning qayir usti uchinchi va 
to‘rtinchi terrasalari uncha katta maydonlarni egallamaydi va ularning nisbiy 
balandligi 4-10 va 10-20 metrni tashkil etadi. Vodiyning mutlaq balandligi 
tog‘dan chiqish erida 700 metrni, Amudaryo vodiysiga tutashgan erida 300 
metrni tashkil etadi. Botiqning g‘arbida Surxondaryoning irmoqlari 
konussimon yirik yoyilmalar hosil qilgan. SHerobod daryosi yoyilmasini 
daryo irmoqlari kesib o‘tib, 20 metr chuqurlikkacha o‘yib yuborgan. Janubda 
Surxondaryo vodiysi Amudaryo vodiysini kesib o‘tib balandligi 22 
metrgacha bo‘lgan ostona (jarlik) hosil qilgan. Botiqning janubida tog‘ oldi 
tekisliklarida balandligi 100 metrgacha bo‘lgan Xovdog‘, Uchqizil, Kokayti, 
Oqtog‘ balandliklari bor. Botiqning janubi-sharqiy qismi qum massividan 
iborat. 
Shimoliy va Janubiy Nurota tog‘lari orasida G‘allaorol, Qo‘ytosh, 
Nurota, Arnasoy tog‘ oraligi botiqlari joylashgan. Ular respublikamizdagi 

---

64 
boshqa ko‘pchilik botiqlardan daryo vodiylarining yo‘qligi bilan ajralib 
turadi. Faqat G‘allaorol botig‘ida Sangzor daryosining uncha katta bo‘lmagan 
terrasalari mavjud. Boshqa botiqlarda relef to‘lqinsimon tekisliklardan iborat. 
Bu botiqlarning mutlaq balandligi sharqida 800 metrdan g‘arbida 400 
metrgacha pasayib boradi.