O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Tuproq kesmasining morfologik tasnifi. 
 
Tuproq kesmasining genetik qatlalari quyida ketma- ketlikda ta’riflanadi
1.Gentik qatlam indekisi nomlanishi A
o
, A
ch
, A
hay
.A
1
va V
1
2.Genetik qatlam qalinligi-A
h
0-30sm, A
1
-30-50sm va b.q. 
3.Rangi qora, sur tusli,qo‘ng‘ir, jigar rang, dala rang, och rang va b.q. a)och;b)to‘q 
so‘zlari qo‘shib yozilishi mumkin. 
Kesma 72005 X. M. Abduqodirov. Lyoss yotqiziqlari ustida rivojlangan o‘rta 
qumoqli bo‘z-vaho tuproq.Samarqandan 30 km shimol tomonda Zarafshonning 
o‘ng sohili yuqori terassasida qadimgi vahoning paxta maydoniga qo‘yilgan. 
Tuproq kesmasining umumiy ta’rifi. 
Genetik qatlam 
nomi(bosh
harifda)vaqatlam 
qalinligi sm,da 
1) rangi, 2) namligi, 3) granulometrik tarkibi, 4)donodoligi, 5) 
zichligi, 6) o‘simlik ildizlarining uchrashi, 7) tuproq 
hayvonlarining faoliyati, 8) yangi yaralmalari,
9) qo‘shilmalar, 10) quyi qatlamga o‘tish tasnifi. 
A
hay
. 0-27sm.
Sur tusli kam namlangan,o‘rta qumoqli uncha qatiq
bo‘lmagan changli- kesakchali donodor,qatlamning
yarimidan pasti zich.Quyi qatlamga o‘tish g‘ovakligi
bo‘yicha aniq.
A
2
27-48 sm. Sur tusli kam namlangan o‘rta qumoqli
yuqoridagi qatlamga nisbatan bir muncha zich.
Kesaksimon donodor .O‘simlikning ingichka ildizlari,

---

75 
yomg‘ir chuvalchangining izlari va koprolitlari juda
ko‘p.Sopol idishning mayda siniqlari va qirralari
uchraydi.Quyi qatlamga o‘tish rangi bo‘yicha asta-sekin.
V
1 
48-72 sm.
Qo‘ng‘ir dog‘li och sur tusli kuchsiz namlangan o‘rtacha
qumoqli g‘alvirsimon zich kesaksimon donodor.
O‘simlik ildizlari yomg‘ir chuvalchangining izlari
koprolitlari uchiraydi. Quyi qatlamga o‘tish rangi
bo‘yicha asta-sekin.
V
2
72-115 sm.
Sursimon-qo‘g‘ir kam namlangan og‘ir qumoqli,qatiq va
zich.Yomg‘ir chuvalchanglarining izlari va koprolitlari
juda ko‘p.Qatlam bo‘yicha korbanatlarning bilimsiz
psevdo mitseliylari uchraydi.Kesmaning 98sm da,
sopol idishning parchasi topildi.
V
3
115-155 sm.
Kulrang dog‘li sursimon-qo‘g‘ir, nam og‘irqumoqli,
o‘simlik ildizlari siyrak.YOmg‘ir chuvalchanglarining
koprolitlari ko‘p, gorizontning quyi qatlamida er 
g‘umbaklari uchiraydi.Quyi qatlamga rangi va qovushmasi 
bilan o‘tish aniq.
V
4 
155-205sm.
Qo‘ng‘ir tusli nam, og‘irqumoqli,o‘simlik ildizlari
siyrak,er g‘umbaklari ko‘plab uchraydi. O‘tish rangi
bo‘yicha aniq.
S 205-215 sm.
Dala rang kam namlangan o‘rta qumoqli mayda g‘ovakli
lyoss alohida kirli oq karbonat konkerensiyalari uchraydi.
Kesma 571507 A. V. Kim. SHo‘rxoksimon sug‘oriladagan och tusli bo‘z 
o‘rta qumoqli qatlamli prolyuvial yotqiziqlar ustida rivojlangan. YAngier 
shahridan g‘arbga tomon 50 km, Paxtaobod SIU. Mirzacho‘l tekisligining 
janubidagi yangidan o‘zlashtirilgan sug‘oriladigan erga qo‘yilgan. Paxta dalasi. 
A
hay.
0-30sm . Och-sur tusli o‘rta qumoqli yumshoq kuchsiz birikan
kesaksimon donodor.Quyi qatlamga o‘tish rangi va
qovushmasi bilan aniq. 

---

76 
V
1
30-50sm. Sur tusli dala rang,nam o‘rta qumoqli zichlashgan mayda
kesakchali .Korbonat konkrensiyalari ko‘p, siyrak ildizlar
va hashoratlarning izlari uchraydi.
V
2
50-66 sm. Qo‘ng‘irtob-dala rang nam o‘rta qumoqli. Mayda siyrak
korbonat konkrensiyalari uchraydi. 
S
1
66-102 sm. Jigarrang tusli -dala rang nam og‘ir qumoqli, gipsning
mayda kristallari ko‘plab uchraydi. 
S2 102-273sm. Qo‘ng‘irsimon-sariq quyigaqarab namligi ortib boradi zich
o‘rta qumoqli, 139-176sm. orolig‘ida qumli qatlam
uchraydi.Quyida kulrang dog‘li qo‘ng‘irroq-dala rangli loy
to‘shalgan.