O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Kameral - analitik davrda dalada to’plangan xujjatlar va tuproq 
namunalarini tahlili o’tkaziladi. Tuproq nomi aniqlanadi, tuproq xaritasi 
chiziladi va tushuntirish xati yoziladi. 

---

105 
Kameral davrda qilinadigan ishlar quyidagilarday iborat: 
- 
dala sharoitida olingan yer otsi suvlari va tuproq namunalari 
kimyoviy va boshqa Amaliy tekshiruvlaridan o’tkaziladi; 
- 
analitik tekshiruv ma'lumotlari asosida tuproq tekshiruv xujjatlari 
qayta ishlanadi, solishtirib ko’riladi va umumlashtiriladi; 
- 
jamoa va fermer xo’jaliklarining yakuniy tuproq xaritasi tuz iladi; 
- 
tuproq xaritasiga tushintirish xati yoziladi. 
Paxtachilikda, donchilikda sug’oriladigan yerlar, yer turlarining, eng 
muhimi va qimmatbaho qismi hisoblanadi. Bu yerlarning imkoniyatlaridan 
to’laqonli foydalanish uchun tuproqlarning xossalari, ularning meliorativ 
holatlari, 
shuningdek, 
potentsial 
(tabiiy) 
hamda 
effektiv 
(sun'iy) 
unumdorligi to’g’risidagi ilmiy asoslangan ishonchli ma'lumotlar k erak 
bo’ladi. 
Qishloq xo’jaligi uchun yer ayrim kerakli ma'lumotlarni va fermer 
xo’jaliklari uchun tayyorlangan tuproq xaritalari orqali oladilar. Bu 
xaritalarda tuproq qoplamlarining, xilma-xillik xususiyatlari va sifati 
ko’rsatiladi. Agronomlar shu xaritalarga asoslanib, u yoki bu dalada qanday 
tuproq borligini aniqlaydilar. 
Tuproqqa qayta ishlov berish, unga o’g’it solish, shuningdek, 
meliorativ tadbirlarni ilmiy asosda olib borishda tuproq qartilari katta 
yordam beradi. 
Fermer 
va boshqa turdagi xo’jaliklarining tuproq xaritalari 
O’zbekitson Respublikasining sug’oriladigan mintaqalari uchun 1:10000 
masshtabda tuziladi. Ulardagi 1 sm joyga 100 m, 1 sm
2
joyga esa, 1 gektar 
yer to’g’ri keladi. Tuproq xaritasi xo’jaliklarining shu masshtabdagi yer 
tuzish tarxiga chiziladi. Bu tarxda aholi yashaydigan joylar, sug’orish 
kanallari, ariqlar va zovur tarmoqlari, sug’oriladigan dalalarning chegaralari 
tasvirlangan. har qaysi maydon tartib raqamiga ega bo’lib, xo’jalik 
maydonlari konturlar qaydnomasida aksini topgan. 

---

106 
Kameral ishlov davrida dala sharoitida to’plangan ma'lumotlar va tuproqni 
xaritalash ishlari quyidagi turlarga bo’linadi: 
a) Dalada o’rganish davrida olingan tuproq namunalari va sizot suvlarning 
kimyoviy va boshka taxlil natijalari kiritiladi; 
b) Tuproqni o’rganishdagi ma'lumotlar Amaliy taxlil qilish natijasida 
olingan ma'lumotlarni hisobga olgan holda ishlab tayyorlanadi, solishtiriladi va 
umumlashtiriladi; 
v) Fermer xo’jatiklarining oxirgi tuproq xaritasi tuziladi. 
s) Agrofonlarning, mexanik tarkibining, gumus va azot mikdorining va 
boshqa oziqa moddalarni kartogrammalari tuziladi. 
d) fermer xo’jaliklarida tuproq xaritalarini o’qitish mavzusi tuziladi. 
Shirkat va fermer xujaliklarni tuproq xaritasini tuzish va bezatish. Fermer 
xo’jaligining so’nggi tuprok xaritasini va kartogrammalarni uzil-kesil tuzish uchun 
tuprokni kimyoviy taxlili bajariladi.