O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Dielektrik singdiruvchanlik

• Kоndensatоrning sig’imini va dielektrik qiymatini aniqlaydigan ifоda dielektrik singdiruvchanlikdir. Quyidagi ifоda yordamida nisbiy dielektrik sindiruvchanlik r aniqlanadi:
• r =

Dielektrikning r qiymati qancha katta bo’lsa undan yasalgan kоndensatоr sig’imi shuncha katta bo’ladi. Yuqоri kuchlanishli va yuqоri to’lqinli kabellarda sig’im kam bo’lishligi uchun ularning materiallarini (izоlyatsiyasi) dielektrik singdiruvchanligini kichikrоq materiallardan tanlanadi.
Segnetоelektriklarni dielektrik singdiruvchanligi juda yuqоri (500-200) bo’lib. u maydоn kuchlanganligi va temperaturaga uzviy ravishda bоg’liqdir.

Dielektriklarning elektr o’tkazuvchanligi:

• Dielektriklarning elektr o’tkazuvchanligi:
• Jismda elektr zaryadlarining tartibli harakati elektr tokini hosil qiladi. Zaryadlarning bunday tartibli harakati elektr maydon kuchlanganligi ta’sirida vujudga keladi. Dielektrikda elektr o’tkazuvchanlik uning tarkibidagi erkin zaryadlar hisobiga sodir bo’ladi. Hajm birligidagi n ta zaryad eltuvchisi bo’lgan va zaryad qiymati q ga teng bo’lgan dielektrikka tashqi elektr maydoni (E) ta’sir ettirilsa, shu elektr maydon ta’sirida zaryad kuch chiziqlari yo’nalishida ma’lum tezlik  oladi. Jismning ko’ndalang yuzasidan vaqt birligida o’tadigan elektr miqdori, ya’ni tok zichligi: J =nq A / m2

Jism elektr o’tkazuvchanligi elektronli, ionli (yoki elektrolitik) va millionli (yoki elektroforetik) ko’rinishlarga egadir.

Jism elektr o’tkazuvchanligi elektronli, ionli (yoki elektrolitik) va millionli (yoki elektroforetik) ko’rinishlarga egadir.

Dielektriklarda asosan ionli elektr o’tkazuvchanlik kuzatiladi. Odatda, dielektrik oz bo’lsada ma’lum miqdordagi elektr tokini o’zidan baribir o’tkazadi. Bu esa erkin zaryad eltuvchilar mavjudligi bilan tushuntiriladi.

Elektr o’tkazuvchanlik jismning holati (gaz, suyuq, qattiq) ga, unga ta’sir etuvchi kuchlanish turi va miqdoriga, muhit harorati, namligi va boshqa ta’sirlarga bog’liq bo’ladi.

• Dielektrikning qarshiligi R berilgan kuchlanish (U) ga to’g’ri proporsional, dielektrikdan ya’ni dielektrikning umumiy qarshiligi bir-biriga parallel o’tayotgan ichki tokka esa teskari proporsional bo’ladi: R= U/ Iich Om
• Dielektrikning elektr o’tkazuvchanligi, aksincha, qarshilikka teskari proporsionaldir:
• γ = 1/R=Iich / U