O‘zbekistоn respublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi z. T. Karabayeva

 
9.4. Alkogol metabolizmi 
 
Har qanday iste’mol qilinadigan ksenobiotik kabi, alkogol ham organism-
dan chiqarib tashlanishi kerak, bu vazifani bajarish asosan jigar zimmasiga tushadi. 
Odatda 70 kilogrammli odam bir kunda o‘rtacha hisobda taxminan 170-240 
gramm alkogolni hazm qiladi, bu esa soatiga taxminan 7-10 grammga to‘g‘ri 
keladi. Etanol jigar metabolizmi ham oksidlanadigan ham oksidlanmaydigan 
yo‘llarda amalga oshib, bunda oksidlanishning ulushi katta (9.1-rasm). 
Jigarda va ichak devorlarida oksidlanadigan va oksidlanmaydigan metabo-
lizm yo‘llarining kengligi sababli, iste’mol qilingan spirtli ichimlikning ko‘p 
qismi qon aylanish tizimiga yetib borgunga qadar hazm bo‘ladi. Metabolizmning 
bu ko‘rinishi asosan oshqozon va o‘n ikki barmoqli ichak uchun juda aha-
miyatlidir. Alkogolning hazm bo‘lishida iste’mol qilingan ovqatning ta’siridan 
tashqari, och qoringa ichilgan spirtli ichimlikning qonga so‘rilishi jarayoni biron 
to‘siqlarsiz sodir bo‘lgani sababli, qonda uning yuqori miqdori kuzatiladi
56
. 
Alkogolning yoshi ulug‘ insonlar organizmda hazm bo‘lish jarayoni biroz 
susayishiga qaramasdan, u butun umr davomida deyarli bir xil bo‘ladi. Homila 
jigaridagi ksenobiotik-metabolik fermentlar yetishmasligi tufayli, ularda ham alko-
gol ichimliklarni hazm qilish juda sust ko‘rinishga ega. Aynan mana shu omil 
homilada alkogolizm sindromi va u bilan bog‘liq bo‘lgan qator kasalliklarning
kelib chiqishiga sabab bo‘ladi.
56
An L et al. Cytocines in alcoholik liver disease. Arch Toxicol. 2012;86:1337–48.

---

221 
9.1-rasm. Jigardagi spirtli ichimlikning asosiy metabolik taqdiri uchta birlamchi 
ferment tizimidan biri orqali atsetaldegidga oksidlanishni o‘z ichiga olib, bu 
so‘ngra sirka kislotasiga aylanadi.