O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

tetaniya) bu holat asia-sekin kuchayib va tez- tez
takrorlanib turadi. 
Paratireoid bezlar yo‘qligi bora-bora o‘limga olib keladi, buning bevosita sababi shuki, nafas 
mushaklarining tirishishi natijasida nafas buziladi. Paratireoid bezlar olib tashlangach titrashga 
mushaklarning o‘zgarishi emas, balki markaziy asab tizimi holatining o‘zgarishi sabab bo‘ladi. 
Hatakatlantiruvchi asablar kesilganda titramasligi shundan darak beradi. 
Paratireopriv tetaniya qonda kalsiyning kamayishi oqibalida yuz beradi. Paratireoid bezlari 
olib tashlangan hayvonlar organizmiga kalsiy tuzlari yuborilganda tetaniya paydo bo‘lmasligi 
buning dalilidir. Tetaniyada jigarning sintetik funksiyalari ham buziladi: Qonda zaharli 
moddalardan ammoniy karbaminat paydo bo‘ladi. Odamda paratireoid bezlar endokrin 
funksiyasining susayishi gipoparatireoz hayot davrida vujudga kelishi yoki tug‘ma bo‘lishi 

---

92 
mumkin. Gipoparatireozda qondagi kalsiy miqdori kamayganidan markaziy asab tizimining 
qo‘zg‘aluvchanligi juda oshadi, natijada tetanik tirishishlar paydo bo‘ladi. 
Paratireoid bezlar hiqildoqning yuqori asabidan innervasiya oladi. Qon plazmasidagi kalsiy 
konsentratsiyasi ichki muhitning eng aniq boshqariluvchi omillaridan biri hisoblanadi. Qonda kalsiy 
kamayishi tufayli paratireoid bezlarning ichki sekretsiyasi kuchayadi va aksincha, kalsiy 
konsentratsiyasining ortishi oqibatida paratgormon sekretsiyasi susayadi. 
 
Muhоkаmа uchun sаvоllаr: 
1. Qalqonsimon oldi bezi qaysi gormonni ishlab chiqaradi? 
2. Paratgormonnig ta‘sir etish mexanizmini tushuntirib bering. 
3. Qalqonsimon oldi bezi faoliyati qanday boshqariladi? 
 
7-sаvоl bo’yichа dаrs mаqsаdi: talabalarga ayrisimon bez va uning ahamiyati hаqidа 
mа‘lumоt bеrish.