O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

To’qqizinchi sаvоl bаyоni. 
Ta’m billsh analizatori 
Ta‘m bilish retseptorlari tilda qisman yumshoq tanglayda joylashgan bo‘lib, og‘izga kirgan 
moddalar haqida ma‘lumot beradi. Ta‘m bilish retseptorlarining ta‘sirlanishi hazm a‘zolarini ishga 
soladigan ko‘pgina shartsiz reflekslarning qo‘zg‘atuvchisi hisoblanadi. 
Eng ko‘p uchraydigan retseptorlar-ta‘m bilish so‘rg‘ichlaridir. Ta‘m bilish so‘rg‘ichlari 
ipsimon, bargsimon, zamburug’simon va tarnovsimon bo‘ladi. Bitta so‘rg‘ichda 250 tagacha 
retseptor joylashgan. 
Ta‘m sezgilarini shirin, achchiq, sho‘r va nordon deb to‘rt guruhga bo‘lish mumkin. Shu 
to‘rtta asosiy sezgining aralashmasidan iborat bo‘lgan boshqa ta‘m sezgilari ham anchagina bor. 
Modda ta‘m biluvchi retseptorga ta‘sir eta olishi uchun suyuqlikda erigan bo‘lishi kerak. 
Ta‘m bilish sezgisining kelib chiqishi uchun haroratning ahamiyati juda katta. Qaynoq va 
sovuq ovqat ta‘m bilish sezgilarini susaytiradi. Buni kundalik turmushda ko‘rish mumkin. Qandli 
choy qaynoq bo‘lsa, deyarli mazasi yo‘qqa o‘xshab tuyiladi. Shuningdek og‘izda bir chaqmoq qand 
olib, sovuq
suv bilan ichib yuborilsa, shirin mazasining deyarli hech biri sezilmasligi ham ma‘lum. 
Ta‘m bilish analizatorining uchta neyroni farq qilinadi. Birinchi neyron tilning shilliq 
qavatidagi ta‘m bilish so‘rg‘ichlarida tilning ildiz qismi va yutqum sohasida joylashgan bo‘lib, 
uzunchoq miyaga borib tugaydi. Ikkinchi neyron uzunchoq miyaning birinchi neyron tamom 
bo‘lgan joyidan boshlanib, talamusda tugaydi. Uchinchi neyron talamusdan boshlanib, ta‘m bilish 
a‘zosining miya po‘stlogidagi markazida, ya‘ni orqa markaziy pushtaning pastki uchida tugaydi. 
Ta‘m bilish sezgisini yuzaga chiqaruvchi bir nechta ta‘sirlovchi bir vaqtda yoki ketma-ket 
qo‗llanilganda, ta‘m bilish kontrasti va ta‘mlarning aralashib ketishi mumkin. Ta’m bilish 
kontrasti shundan iboratki, ta‘m bilish sezgisini yuzaga chiqaruvchi boshqa bir ta‘sirlovchi 
ta‘sirida qanday bo‘lmasin bir ta‘mni sezish ortadi. Macalan, shirin sezgisini yuzaga chiqaradigan 
ikki yoki uch ta‘sirlovchi bir vaqtda ta‘sir etganda ba‘zan yangi ta‘m sezgisining kelib chiqishi