O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim
1.2. Oliy ta’lim muassasining elektron ta’lim muhitini tashkilashtirishda
Download 1.18 Mb. Pdf ko'rish
|
kasb-hunar kollejlarida stereometriya masalalarini yechishda oquvchilarning fazoviy tasavvurlarini rivojlantirishning ilmiy-metodik asoslari
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2-bosqichda
- 5-bosqichda
- Birlamchi (Yagonalik) modeli.
- Ikkilamchi (Ikkilangan) modeli.
- Yaponiya ta’lim tizimi 3
- I bob bo’yicha xulosalar
- II BOB. Oliy ta’lim muassasalarining elеktron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va boshqarish mеtodlari
|
20
1.2. Oliy ta’lim muassasining elektron ta’lim muhitini tashkilashtirishda xorijiy OTMlar tajribasi Oliy ta’lim muassasalarida elektron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va boshqarish jarayonida kompyuter texnikasi va telekommunikatsiya vositalari xamda boshqa yangi axborot texnologiyalarni qo’llashga asoslangan an’anaviy va innovatsion ta’lim vositalaridan foydalaniladi. Bu zamonaviy ta’lim tili bilan “Ta’limning dasturiy-texnik vositalari” deb yuritiladi.
Elektron ta’limni tashkillashtirish uchun joriy qilinadigan dasturiy-texnik vositalar quyidagi pedagogik vazifalarni xal etishi zarur: Mustaqil o’qish imkoniyati; O’quv materialini o’zlashtirishni qulay sharoitlarini ta’minlash; Talabalar bilan ishlash va o’zaro munosabatni jamoaviy muloqot asosida olib borish. Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim tizimini tashkillashtirishning ko’pgina manbalari orasidan quyidagilarni ko’rsatish mumkin: Mualliflik dasturiy maxsulotlari (Authoring tools); 21
Virtual ta’lim jarayonini boshqaruvchi tizimlar LMS (Learning Management Systems); Ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management Systems).
Barchamizga ma’lumki, xar bir universitet yoki ta’lim muassasi o’z ta’lim jarayonini boshqarish uchun zamonaviy texnologiyalardan kelib chiqqan xolda, o’zining virtual axborot ta’lim muhitini yaratishga xarakat qiladi. Xozirgi vaqtga kelib, virtual axborot ta’lim muhitini yaratishning xojati qolmagan, chunki Web muxitiga moslashgan xar xil turdagi dasturiy majmualar jonkuyar dasturchi va elektron ta’lim soxasida ishlab kelayotgan xodimlarning xamkorlikda ishlashlari shuningdek, ta’limga yo’naltirilgan fondlar tomonidan qo’llab quvvatlanishi natijasida, erkin va ochiq kodli dasturiy ta’minotlar yaratilgan. Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va boshqarishni amalga oshirishda quyida ko’rsatilgan bosqichlar asosida amalga oshirish mumkin.
jarayoniga bo’lgan
extiyojlari, ta’lim
jarayonida qatnashayotgan foydalanuvchilarning soni, o’qitish usullari va shakllari, loyihani amalga Elektron ta’limni tashkillashtirishning ko’pgina manbalari orasidan quyidagilarni ko’rsatish mumkin
mahsulotlari (Authoring tools)
Virtual ta’lim jarayonini boshqaruvchi tizimlar LMS (Learning Management Systems)
Ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management Systems)
22
oshirishda kerak bo’ladigan texnik, dasturiy va inson resurslari, loyihani iqtisodiy asoslari tahlil qilinadi. 2-bosqichda tahlillar natijasida amalga oshiriladigan ishlar ko’lami va texnik topshiriq loyihalashtiriladi. 3-bosqichda esa tanlangan elektron ta’lim muxitida Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim jarayonini boshqaruvchi dasturiy majmua tegishli serverda o’rnatiladi, tizimga tegishli domen tanlanadi. Elektron ta’lim muxitida ta’lim jarayonini boshqaruvchi dasturiy majmuasidan foydalanish va unga texnik qo’llab quvvatloshchi ishchi xodimlarni o’rgatish bo’yicha o’quv mashg’ulotlar tashkillashtiriladi. 4-bosqichda Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim jarayonini tashkillashtirish elektron ta’lim muxitida ta’lim jarayonining asosiy elementlaridan biri bo’lmish o’quv kontentlar o’quv bo’limi va soxa mutaxasislari bilan xamkorlikda yaratiladi. Yaratilgan o’quv kontentlar eskpertlar tomonidan tekshiriladi. 5-bosqichda elektron ta’lim jarayoni ishga tushiriladi. Ta’lim jarayonida o’quv jarayoni doimiy nazoratda bo’lib turadi. 6-bosqichda yuqorida keltirilgan bosqichlarda mavjud bo’lgan kamchiliklar to’g’rilanadi, texnik imkoniyatlar kengaytiriladi, tizimning rivojlanishiga tegishli bo’lgan ishlar ko’lami bajariladi. Bugungi kunda yangicha yondoshuvlar asosida isloxotlar o’tkazish O’zbekistonda ta’lim soxasi rivojlanishining muxim omili bo’lib xizmat qilmoqda. Davlatimizda tashkil etilgan dunyoning eng saloxiyatli oliy o’quv dargoxlaridan Angliyaning Vestministr universiteti, Italiyaning Turin politexnika instituti, Singapur menejmentni rivojlantirish oliygoxi, Janubiy Koreyaning INXA kommunikatsion texnologiyalar universiteti, Lomonosov universiteti va
G.V.Plexanov nomli iqtisodiyot universiteti filiallarining tashkil etilgani ta’lim tizimimizni jaxon talablariga mos rivojlanishi omili xisoblanadi. Jaxon tajribalaridagi eng ilg’or ta’lim soxasidagi rivojlanish yutuqlarini o’rganish, o’z milliy xususiyatlarimizga mos jixatlaridan foydalanish, bugungi kun 23
zamon talabidir. Xozirda rivojlanish darajalari yuqori ko’rsatkichlarni egallagan, mutaxassislar e’tirofiga sabab bo’lgan ta’lim rivojlanishi va sifat ko’rsatkichlari yuqori bo’lgan davlatlardan Buyuk Britaniya, Avstraliya, Janubiy Koreya va Yaponiya tajribasini ko’rib o’tamiz.
masofali o’qitishda va talabalar bilan ishlash maqsadida tashkil etiladi. O’qitish shunday amalga oshiriladiki, bunda ta’limning kunduzgi shakli zarur bo’lmaydi. Barcha o’qitish elektron ta’lim orqali masofadan amalga oshiriladi. Ushbu modelda o’qitishda xududiy markazlar bo’lib, ularda talabalar o’qituvchilardan maslaxatlar olishi yoki yakuniy imtixon topshirishlari mumkin.
Bunday oliygoxlarda o’qituvchilarga xam talabalarga xam o’quv faoliyatining shakl va uslublarini tanlashda katta erkinlik beriladi. Vaqt va o’quv jadvallariga qat’iy chegaralar qo’yilmaydi. Bunday tamoyilda o’qitish ochiq universitetlarda, masalan, Buyuk Britaniyaning ochiq universiteti (United Kingdom Open University – http:www.open.ac.uk) da tashkil etilgan. Ikkilamchi (Ikkilangan) modeli. Bunday tizimda oliygoh kunduzgi talabalarni xam qisman kunduzgi va qisman masofali dastur asosida o’qitadi. Xar ikkalasida xam dars jadvallari, o’qitish dasturlari, imtixonlari va baxolash mezonlari bir xil bo’ladi. Odatda ikkilangan modelni rivojlantirayotgan oliygoh kunduzgi talabalar soni masofali o’qiyotgan talabalar sonidan katta bo’lgan ana’naviy oliygohlardir. Shuning uchun bir universitetning o’zida ikki shaklning birgaligida ko’proq o’zlarida katta o’quv materiallaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo’lgan kunduzgi ta’lim olayotgan talabalar yutadilar. Bunday oliygohlarda masofali kurslar xar doim xam foyda keltirmaydi, ba’zan u qisman kunduzgi talabalarni o’qitish xisobidan amalga oshiriladi. Bunday xolatlarda asosiy urg’u tajribaga, pedagogika va uslubiy innovatsiyalar tadqiqotiga va boshqalarga beriladi. Masofali o’qitishning bunday modeli Avstraliyaning yangi Angliya universiteti (University of New England, Australia – http:www.une.edu.au ) da tashkil etilgan. 24
turli shakllarini, aniqrog’i shakllarning integratsiyasini nazarda tutadi. Masalan, kunduzgi shaklda o’qiyotgan talabalar masofali o’qitish kurslarining dasturlaridagilarni yoki ushbu universitetning o’qituvchisi o’qiyotgan kunduzgi kurslari bilan parallel ravishda qisman o’qiydilar. Shuningdek, bu modelda an’anaviy kurslar doirasida virtual seminarlar, taqdimotlar, ma’ruzalar ko’rinishidagi mashg’ulotlar aloxida shakllarining birlashmasi bo’lishi mumkin. Universitet axborot va kommunikatsiya texnologiyalari vositalari bilan qanchalik yuqori jixozlangan bo’lsa, shunchalik o’qitish shakllari turli-tuman bo’ladi. Integrallashgan bunday kurslar Yangi Zelandiyadagi Massey universitetida (Massey University, New Zealand – http:www.massey.ac.nz ) tashkil etilgan. Janubiy Koreya muvaffaqiyati va ta’lim tizimi 2 . Dunyoda ta’lim yo’nalishida Janubiy Koreya ta’lim sohasi yetakchi o’rinni egallab, ilmiy salohiyat ham shiddat bilan yuksalib bormoqda. Bu fikrlar isboti sifatida “Ilmiy yuksalishni baholash xalqaro tashkiloti” (IAEP) tomonidan 2015 yilda 19 mamlakat talabalari orasidan 18 yoshli o’smirlar uchun egallangan ta’lim sifatini ifodalovchi monitoring tadqiqotlarida Janubiy Koreya yoshlari birinchi o’rinni egalladi. Koreyada 359 ta oliy o’quv yurtlari mavjud bo’lib ularda 3,3 mln.ga yaqin talabalar tahsil olishadi. Ushbu oliy o’quv yurtlarining 222 tasi to’rt yillik kollejlar, 180 tasi xususiy ta’lim muassasalaridir. Jami mavjud oliy o’quv yurtlarining 85 foizi xususiy ta’lim muassasalaridir. Universitetlarda 78%, kasbiy maktablarda 96 % talabalar xususiy ta’lim muassasalarida o’qishadi. Universitetlarning umumiy xarajatlarini 23% davlat tomonidan moliyalashtiriladi. Boshqa rivojlangan davlatlar qatori Koreyada ham oliy ta’lim ikki bosqichda (bakalavriat va magistratura) olib boriladi. Bakalavriat ta’lim dasturlari 4 yilga mo’ljallangan bo’lib, kamida 130 kredit birligidan iborat. O’quv dasturining birinchi ikki yili umumkasbiy o’quv
2 Success and Education in South Korea Clark W.Sorensenp 34-39 2004 http// Retrieved 15.07.2015 from://www.jstor.org. 25
fanlaridan, oxirgi ikki yili esa mutaxassislik fanlaridan iborat. Semestr 16 haftadan iborat. Bakalavrlar asosan universitetlarda va 4 yillik o’quv dasturi asosidagi kollejlarda tayyorlanadi. 2000 yilda Janubiy Koreya xukumatining yalpi milliy maxsulotining 4,5 foizi ta’limga yo’naltirilgan. Lekin Yevropadagi bu ko’rsatkich ancha yuqori bo’lib bu ko’rsatkich Vengriyada 6,1%, Frantsiyada 7,5% ni tashkil etgan. Shunday bo’lsada Janubiy Koreya xalqining ta’lim olishga asosiy e’tibor qaratayotganligi mamlakatni barcha soxalarda erishayotgan yutuqlarida xam ko’rinib turibdi. Bugungi kunda Janubiy Koreyada ta’lim tizimidagi erishilayotgan yuqori ko’rsatkichlar sababi mutaxassislar tomonidan quyidagi xususiyatlarda deb ko’rsatilmoqda: Janubiy Koreya xalqida ta’limga bo’lgan ishtiyoqning balandligi xususiyati; Janubiy Koreyadagi ta’lim tizimida talabalarning mustaqil ta’lim olish jarayoniga aloxida e’tibor qaratilganidadir. Janubiy Koreyadagi ta’lim tizimida pedagoglarning aksariyati erkaklardan iborat bo’lganligi xususiyati, tizimni qat’iy rivojlanishi omili bo’lib xizmat qilgan deya baholanmoqda; Janubiy Koreya yoshlarining ta’limga ko’p vaqt sarflaganligi xususiyati, koreyalik o’quvchilarning qo’shimcha bilim yoki amaliyot uchun maktabdan tashqari qo’shimcha bir necha soat vaqtlarini ajratishida kuzatiladi.
. Oliy ta’lim tizimi o’z ichiga ta’lim muassasalarining quyidagi to’rt turini qamrab oladi: 1) to’liq sikldagi (4 yil) va tezlashgan sikldagi (2 yil) universitetlar; 2) kasb-xunar kollejlari; 3) maxsus tayyorgarlik maktablari (texnologik institutlar); 4) diplomdan keyingi ta’lim maktablari (magistratura). Mutaxassislar yapon ta’lim tizimini natijasi sifatida mamlakatni yuqori malakali kadrlar tayyorlanayotganligida va fan-texnika yutuqlarining shiddat bilan
3
Education system Japan | EP-Nuffic | 1st edition September 2010 | version 4, January 2015 http://www.jstor.org //Retrieved 15.07.2015.
26
amaliyotga tadbiq etilayotganligi bilan izoxlaydilar. Bugungi kunda Yaponiyadagi erishilayotgan yuqori sifat ko’rsatkichlar sababini mutaxassislar quyidagi xususiyatlarda deb ko’rsatmoqda: Yapon ta’lim tizimida xususiy sektor xajmini ortishi xususiyati, boshqa soxalardagi kabi raqobat muxiti rivojlanganligini taminlaydi. Xalqaro xususiyatlarning mavjudligi, barcha ta’lim muassasalarida imtixon va test sinovlari ingliz tilida yapon tili bilan bir xil darajada amalga oshirilishi va taraqqiy etgan. Yevropa davlatlari tajribalari til orqali yanada tezroq o’zlashtirilayotganligidir. Ilmiy-tadqiqot tashkilotlari bevosita ta’lim tizimlarida faoliyat olib borib, ta’lim muassasalari faoliyati natijalariga ularning mas’ulligi va to’g’ridan to’g’ri javobgarligi bilan ilmiy yangiliklar amaliyotga tezkor tadbiq etilayotganligi. Ta’lim tizimi o’quv dasturlari xar yilda yangilanishi, talabalar-ning mustaqil ta’lim olish jarayoniga aloxida e’tibor berilayotganligi natijasida talabalarning mustaqil ta’lim olish ko’nikmasining yuqori darajada ekanligi va takomillashtirilish xususiyati, fan yo’nalishlaridagi zamonaviy yangiliklar o’zgartirishlar o’quv dasturlarida aks ettirilishi ta’lim mazmuni yildan yilga mazmun moxiyati jixatidan takomillashib borayotganligini ko’rsatadi. Ta’lim tizimi bosqichlari jarayonlaridagi imtixon nazoratlari talablarini yuqoriligi va keskin choralar qo’yilishi xususiyati, o’quvchi va talabalarda ma’suliyatni oshirishiga sabab bo’ladi. Talabalarning asosiy bilim, ko’nikma va malakalari mustaqil ta’lim jarayonidagina shakllanadi, erkin faoliyat ko’rsatish qobiliyati rivojlanadi va ularda ijodiy ishlashga qiziqish paydo bo’ladi. 27
1.5-rasm. Elektron ta’lim bozorining butun dunyodagi o’sish sur’ati Elektron ta’limning bugun va kelajakdagi o’rni va axamiyatini uning dunyo sanoatidagi xajmi bilan baxolash mumkin. Ushbu xajm 2005 yili 48 mlrd. Dollarni tashkil qilgan bo’lsa, 2010 yilga kelib 52,6 mlrd. dollarni tashkil qildi. Prognozlar bo’yicha 2015 yili masofaviy ta’lim bozorining xajmi dunyoda 107 mlrd. dollarga etadi, 2025 yilda esa 215 mlrd. dollarni tashkil qiladi. Elektron ta’lim bozorining eng katta ulushi AQSh va Yevropa ittifoqi mamlakatlariga to’g’ri keladi (1.6-rasm).
28
Bu bobda Oliy ta’lim muassasalarining elektron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va boshqarishning nazariy-uslubiy asoslari amalga oshirish tartibi, va me’zonlari hamda elektron ta’limni tashkil qilish usullari haqida fikr yuritilgan. Elektron ta’lim muammosi yuzasidan olib borilgan tadqiqotlarni o’rganish va tahlil qilish natijasida oliy ta’lim muassasalarining elektron ta’lim jarayonini shakllantirish va takomillashtirish zarur degan xulosaga kelindi. Shuning uchun talabalarning elektron ta’lim olishlarini rejalashtirish, tashkil qilish va buning uchun barcha zaruriy shart-sharoitlarni yaratish, dars mashg’ulotlarida talabalarni o’qitish bilan bir qatorda, bilim olish yo’llarini ko’rsatish, mustaqil ta’lim olish uchun yo’llanma berish, oliy ta’lim muassasasining asosiy vazifalaridan biri xisoblanadi.
29
tashkillashtirish va boshqarish mеtodlari 2.1. Oliy ta’lim muassasasida elеktron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va ta’lim sifatini ta’minlash usullari
Yangi tеxnologiyalar kun sayin rivojlanib, axborotlashtirish jarayoni tеz sur’atlar bilan o‘sib borayotgan xozirgi davrda ta’lim soxasida axborot rеsurslarini tashkil etish va ta’limda foydalanishga mamlakatimizda xam aloxida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, O‘zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining “O‘zbеkiston Rеspublikasida “Elеktron ta’lim” milliy tizimini yaratish” invеstitsiya loyixasini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2012 yil 16 aprеldagi PQ–1740-son qarori ta’lim soxasida axborotlashtirishning milliy tizimini shakllantirish, zamonaviy axborot tеxnologiyalarini joriy etish va undan foydalanish, jaxon axborot rеsurslaridan baxramand bo‘lishni kеngaytirishga zamin yaratadi. Oliy ta’lim tizimiga elеktron ta’limni joriy etish birinchi navbatda jamiyatning intеllеktual saloxiyatiga, jumladan, ta’lim
soxasining axborotlashuviga, axborot ta’lim rеsurslarini ishlab chiqishga bog‘liq. Dunyoning rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarida ta’limni axborotlashtirish, shu jumladan elеktron ta’limni joriy etishga aloxida e’tibor qaratilmoqda. Elеktron ta’limni rivojlantirish, uning samaradorligini oshirish yo‘llari izlanmoqda, ta’limda yangi axborot tеxnologiyalarini joriy etish ta’lim soxasidagi isloxotlarning diqqat markazidan o‘rin olgan. Ta’limning fan va ishlab chiqarish bilan intеgratsiyasining asosli mеxanizmlarini ishlab chiqish, uni amaliyotga joriy etish, o‘qishni, mustaqil bilim olishni individuallashtirish, masofaviy ta’lim tizimi tеxnologiyasi va vositalarini ishlab chiqish va o‘zlashtirish, yangi pеdagogik xamda axborot tеxnologiyalari asosida elеktron ta’limdan foydalangan xolda talabalar o‘qishini jadallashtirish ana shunday dolzarb vazifalar sirasiga kiradi. O‘quv jarayonini elеktron ta’lim asosida tashkil etish, shu jumladan, o‘quv matеriallarini bayon etishni takomillashtirish tamoyillariga ma’lum o‘zgartirishlar kiritish zarur bo‘ladi. Bunda ta’lim jarayoniga
30
zamonaviy axborot tеxnologiyalarini joriy etish va ulardan foydalanish maqsadga erishishdagi eng samarali yo‘l xisoblanadi. Ta’lim tizimiga elеktron axborot ta’lim tеxnologiyalarini tatbiq etish, ta’lim muassasalarining moddiy tеxnik bazasini xolatini tanqidiy baxolash va takomillashtirishdagi asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: elеktron ta’limni o‘quv jarayoniga tatbiq etish uchun lozim moddiy-tеxnika bazasini yaratish; o‘quv jarayoni uchun elеktron ta’limga mo‘ljallangan ta’lim tеxnologiyalarini yaratish va qo‘llash; talabalarni zamonaviy elеktron ta’lim tеxnologiyalari soxasida bilim va ko‘nikmalarini shakllantirish; elеktron ta’limni joriy etish orqali ta’lim tarbiya va o‘qitish jarayonining samaradorligini oshirish. Elеktron axborot rеsurslari ta’limga oid axborotlarni yig‘ish, saqlash, uzatish, qayta ishlash usul va vositalari majmuidan iborat bo‘lib, u ta’limga oid turli axborotlarning yaratilishini bеlgilovchi ichki va tashqi omillarga bog‘liq: ichki omillar — bu axborotlarning yaratilishi, turlari, xossalari, axborotlar bilan turli amallarni bajarish, ularni jamlash, uzatish, saqlash va x.k. tashqi omillar — bu elеktron ta’limning tеxnika-uskunaviy vositalari orqali axborotlar bilan turli vazifalarni amalga oshirishni bildiradi. Elеktron ta’limdan foydalanish esa, ular bilan muloqotda foydalanuvchilarning ko‘nikma va malakalariga bog‘liq. Shuning uchun, dastlab zamonaviy tеlеkommunikatsiya vositalarining o‘zi nimaligini bilib olish muxim sanaladi. Zamonaviy tеlеkommunikatsiya vositalari imkoniyatlari juda kеng tizim bo‘lib, unga ma’lum bo‘lgan kompyutеr, multimеdia vositalari, kompyutеr tarmoqlari, Intеrnеt kabi tushunchalardan tashqari qator yangi tushunchalar xam kiradi. Bularga axborot tizimlari, axborot tizimlarini boshqarish, axborotlarni uzatish tizimlari, ma’lumotlar ombori, ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi, bilimlar ombori kabilar misol bo‘lishi mumkin. “XXI asr - axborotlashtirish asri”da ta’lim soxasiga elеktron ta’limni joriy etish, xar bir ta’lim muassasasida:
31
o‘qitish va o‘qish jarayonining; ta’lim muassasasi boshqarilishining; ta’lim muassasasi bo‘linmalarining; ta’lim muassasasi faoliyati muxitining axborotlashtirilishini talab qiladi. Ta’lim muassasida elеktron ta’lim muxitini tashkil etish bosqichlari psixologik axborot muxitini yaratishdan boshlanadi. Tеxnologik va ilmiy natijalar, yaratilgan dasturiy maxsulotlar asosida zamonaviy vositalar va mеtodlardan foydalanishga extiyoj shakllantiriladi. Bunda xar bir ta’lim muassasida individual va maslaxat mashg‘ulotlar asosida pеdagoglarni mustaqil va kompyutеr ta’limi tizimini tashkil etish kеrak. Rеspublikamizda boshqa ilg‘or mamlakatlar qatori zamonaviy axborot tеxnologiyalaridan ta’limda faol foydalanishga kirishildi. Lеkin, elеktron ta’limni joriy etishda qator qiyinchiliklar mavjud bo‘lib, u quyidagilardir: elеktron ta’limni joriy etishga pеdagogik jamoalarning yеtarli tayyor emasligi; elеktron ta’lim imkoniyatlari xaqida tasavvurlarning ozligi, ularni qo‘llash bo‘yicha mеtodik ishlanmalarning kamligi; elеktron ta’limda foydalaniladigan kompyutеr tеxnologiyalari vositalarining qimmatligi; elеktron ta’lim bo‘yicha mutaxassislarning yеtishmasligi. Elеktron ta’limni joriy etish kеng ma’noda ta’lim soxasini mеtodologiya, o‘qitish maqsadlarining psixologik-pеdagogik tadbig‘iga yo‘naltirilgan yangi axborot tеxnologiyalari vositalarini samarali foydalanish va qayta ishlash amaliyoti bilan ta’minlash sifatida qaraladi. Bundan tashqari, elеktron ta’lim masofali o‘qitish tizimining taraqqiyoti uchun baza bo‘lib xizmat qiladi. Elеktron ta’lim jarayonida ta’lim tizimida yangi axborot tеxnologiyalari vositalaridan kеng ko‘lamda amalga oshiriladi. Oliy ta’lim muassasalarida elеktron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va boshqarish jarayonida kompyutеr tеxnikasi va tеlеkommunikatsiya vositalari xamda boshqa yangi axborot tеxnologiyalarni qo‘llashga asoslangan an’anaviy va
32
innovatsion ta’lim vositalaridan foydalaniladi. Bu zamonaviy ta’lim tili bilan “ta’limning dasturiy-tеxnik vositalari” dеb yuritiladi.
Elektron ta’limni tashkillashtirish uchun joriy qilinadigan dasturiy-texnik vositalar quyidagi pedagogik vazifalarni xal etishi zarur: mustaqil o’qish imkoniyati; o’quv materialini o’zlashtirishni qulay sharoitlarini ta’minlash; talabalar bilan ishlash va o’zaro munosabatni jamoaviy muloqot asosida olib borish. Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim tizimini tashkillashtirishning ko’pgina manbalari orasidan quyidagilarni ko’rsatish mumkin: mualliflik dasturiy maxsulotlari (Authoring tools); virtual ta’lim jarayonini boshqaruvchi tizimlar LMS (Learning Management Systems); ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management Systems).
ishlatiladigan dasturiy ta’minotlar strukturasi Barchamizga ma’lumki, xar bir universitet yoki ta’lim muassasi o’z ta’lim jarayonini boshqarish uchun zamonaviy texnologiyalardan kelib chiqqan xolda, o’zining virtual axborot ta’lim muxitini yaratishga xarakat qiladi. Xozirgi vaqtga Elektron ta’limni tashkillashtirishning ko’pgina manbalari orasidan quyidagilarni ko’rsatish mumkin
Mualliflik dasturiy mahsulotlari (Authoring tools)
boshqaruvchi tizimlar LMS (Learning Management Systems)
Ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management Systems)
33
kelib, virtual axborot ta’lim muxitini yaratishning xojati qolmagan, chunki Web muxitiga moslashgan xar xil turdagi dasturiy majmualar jonkuyar dasturchi va elektron ta’lim soxasida ishlab kelayotgan xodimlarning xamkorlikda ishlashlari shuningdek, ta’limga yo’naltirilgan fondlar tomonidan qo’llab quvvatlanishi natijasida, erkin va ochiq kodli dasturiy ta’minotlar yaratilgan. Oliy ta’lim muassasasi elektron ta’lim jarayonini tashkillashtirish va boshqarishni amalga oshirishda quyida ko’rsatilgan bosqichlar asosida amalga oshirish mumkin. 1-bosqich:Taxlil 2-bosqich:Loyixalashtirish 3-bosqich:Joriy qilish 4-bosqich:O’quv kontentlarni yaratish 5-bosqich:Ishga tushirish 6-bosqich:Rivojlantirish
Download 1.18 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|