O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov

3. Qiyalikda ishlovchi qishloq xo‟jalik mashinasi yoki traktor ostovini holatini 
avtomatik rostlash tizimi 
 
5.4-rasm. Qiyalikda ishlovchi traktor ostovini holatini ART prinsipial sxemasi:
1-moy oqimini bo„lgich; 2-nasos; 3-bak; 4-kran; 5-gidrotaqsimlagich; 6-koromislo; 
7-tortqi; 8-klapan; 9-gidrotsilindr; 10-bort reduktor; 11-mayatnikli datchik.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

222 
4. Tuproqga asosiy va yuzaki ishlov berish agregati ishchi organini avtomatik 
rostlash tizimi 
5.5-rasm. Tuproqqa ishlov berish agregati ishchi organini ART prinsipial sxemasi

---

223 
5. Ob‟ekt (dvigatel, traktor kabinasi, don quritgich va boshq.) 
temperaturasini avtomatik rostlash tizimi 
 
5.6-rasm. Traktor kabinasi temperaturasini avtomatik rostlash tizimi prinsipial 
sxemasi: 1-termodatik; 2-to„sqich; 3-elektrodvigatel; 4-kuchaytirgich. 
 
Traktor kabinasini temperaturasini avtomatik rostlash tizimining
ishlash prinsipi 
Boshqarish ob‟ektining IYOD, traktor kabinasi, donquritgich va h.k. 
temperaturasini avtomatik sistemais berilgan haroratda (talab etilgan) rasmlash 
uchun xizmat qiladi. Buning uchun TK haroratini rasmlashda termarezister 
qo„yilgan (1), bu termorezister qarshiliklar ko„prigi bilan ulangan. Boshqarish 
ob‟ektini keragida ushlab turishi uchun R
3
rezistiri orqali amaliy oshiriladi. 
Qarshiliklar ko„prigini ishlash prinsipi, qarshiliklar ko„prigida qarama-qarshi 
joylashgan qarshiliklari teng bo„lganda (R
1
= R
2 
va R
S
= R
3
), zanjirda tok hosil 
bo„lmaydi va kuchlanish 0 ga teng,aks holda bo„lganda, ya‟ni muvozanat buzilsa 

---

224 
zanjirda tok hosil bo„lib, kuchlanish o„zgarishiga asoslangandir. Agar ob‟ekt 
temperaturasini o„zgarsa, u holda termarezistorlar qarshiligi R
s
o„zgaradi, natijada 
qarshiliklar ko„prigi muvozanati buzilib (R
e

R
3
), zanjirda tok hosil bo„ladi. Hosil 
bo„lgan tok (kuchaytirilib) kuchaytirgich (4) orqali kuchaytirilib, elektrodvigatelni 
(3) harakatlanish va to„sqichni ochilib, yopilishi sodir bo„ladi. Boshqarish ob‟ekti 
harorati talba etilgan haroratdan yuqori bo„lganda elektrodvigatelь (3), soat 
strelkasi bo„ylab harakatlanib, to„sqichni (2), ochadi, aks holda to„sqichni yopadi.