O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi buxoro davlat universiteti
Download 2.6 Mb. Pdf ko'rish
|
12947 2 66C920175C96C5448C6EA491E10FE6F78E16DAD0
- Bu sahifa navigatsiya:
- Leksik buzilishlar shundan iborat bo„ldiki, bolalar kerakli so„zlar o„rniga ushbu vaziyatga mos kelmaydigan boshqa so„zlarni qo„lladilar.
- Personal Analogy
- Analog Contrast
|
“Aqliy hujum” metodi
Mazkur metod muayyan mavzu yuzasidan berilgan muammolarni hal etishda keng qo‗llanadigan metod sanalib, u mashg‗ulot ishtirokchilarini muammoxususida keng va har tomonlama fikr yuritish hamda o‗z tasavvurlari va g‗oyalaridan ijobiy foydalanish borasida ma‘lum ko‗nikma va malakalarni hosil qilishga rag‗batlantiriladi. Bu metod yordamida tashkil etilgan mashg‗ulotlar 142 jarayonida ixtiyoriy muammolar yuzasidan bir necha original yechimlarni toppish imkoniyati tug‗iladi. ―Aqliy hujum‖ metodi tanlab olingan mavzular doirasida ma‘lum qadriyatlarni aniqlanadi. 143 Bolalar nutqida nutqiy nafas olishning shakllanmaganligi, bolalarning nutqiy nafas chiqarishni so‗zlanayotgan jumlaning uzunligiga mos ravishda taqsimlay olmaganliklari tufayli pauzalar kuzatildi. Leksik buzilishlar shundan iborat bo„ldiki, bolalar kerakli so„zlar o„rniga ushbu vaziyatga mos kelmaydigan boshqa so„zlarni qo„lladilar. Grammatika sohasidagi kamchiliklar shundan iborat bo‗ldiki, bolalar gapda so‗zlarni noto‗g‗ri joylashtirdilar (inversiya). Modelning amalga oshirilishi: 1. Bevosita analog (Direct Analogy) – o‗qituvchi muayyan tushunchani boshqa tushunchaga tenglashtiriladi. (―Learning is a circus.‖ – o‗rganish bu sirkdir) va talabalardan ikki tushunchaning harakterli xususiyatini yoritish so‗raladi va bu ikki tushunchaning o‗xshash jihatlari aniqlaandi. 2. Shaxsiy anologlar (Personal Analogy ) – bunda ba‘zi talabalarning tortishivi kuzatiladi. Ularda obyekt va uning analogiga oid fikrlar uyg‗ongan fikr aytiladi. (―Learning – I feel shunned and very unappreciated at times.‖ Circus– ―I feel excited because I‘m the life of the party!‖ – O‗rganish – o‗zimni olib qochgandek his qilaman va hozirda qadrsiz.; Sirk – o‗zimni rohatda sezaman, chunki shu kechaning hayotiman). Bu jarayonda sinfda yuzaga keluvchi bahslar ham foydalidir. 3. Analog qarama-qarshiligi (Analog Contrast ) – talabalar muayyan obyekt va uning analogini qiyoslaydilar va zidlaydilar. Qiyoslash jarayonida talabalar turli ijodkorona va bir-biridan farqlanadigan fikrlarini bayon etadilar. (―Learning is not like a circus because it‘s not always entertaining and exciting!‖ – O‗rganish sirkka o‗xshamaydi, chunki u har doim ham ajoyib emas.). 144 4. Yangi analog (New Analogy) – talabalar o‗zlarining yangi analoglari yakka yoki guruhli tarzda yaratishga harakat qiladilar. Bu modelning so‗nggi bosqichi bo‗lib, talabalar o‗zlarining yangi analoglarni taqdim etadilar. Bu ularda yangi analogning yuzaga kelishiga sabab bo‗ladi. Bu ularda yangi analogning yuzaga kelishiga sabab bo‗ladi. (―Learning is like a box of chocolates.‖ – O‗rganish bir quti shkoladga o‗xshaydi). Boshlang‗ich sinflarda sinektika usulidan foydalanish mumkin. Masalan, maktabgacha ta‘lim muassasida ― Ravon nutq ‖ so‗zining analogini topamiz,sharhlaymiz. 1. Maktabgacha ta‘lim tashkiloti “ Nutq ”ga analoglar topamiz: 1.Daraxtga o‗xshaydi-tarmoqlari ko‗p, ildizlari ko‗p omillarga taqaladi. 2.Baland binoga o‗xshaydi-fundameni zo‗r bo‗lmsa, bino qulaydi. Demakki, nutq texnikasi to‗g‗ri bo‗lishi uchun biz nutq fundamenitiga e‘tibor qaratishimiz lozim. 3.Billur idish- sal tegsa sinib ketadi.Nutq texnikasida ham jiddiy turmas ekanmiz,nutq texnikasi o‗zgarmaydi, chiroyli ko‗rinish aks etmaydi. Ammo nutq shunchalar chiroyliki, goyoki u billur qadah. Faqat bu qadahni chiroyli va mazmunli, adabiy til me‘yorlaridagi so‗zlar bilan boyitishimiz lozim. 145 4.Ko‗zguga o‗xshaydi-biz avlodlarga nima bersakkina, ular kelajakka qaytaradi.Kelajakda o‗z aksimizni ko‗ramiz. Kelajak nutqi go‗zal va chiroyli, bilimli va dono bo‗lmog‗i bo‗lishi uchun biz tarbiyalangan bo‗lishimiz lozim. 5.Globusdagi davlatlarga o‗xshaydi-har xil davlatlar bor. Rivojlangan- rivojlanmagan, boy va kambag‗al, tabiiy,ma‘naviy, me‘moriy meroslarga boy davlatlar mavjud. Nutq texnikasi ham har bir insonda har xil…xuddi davlatlar kabi. Bu usul judayam ijodkorlikni oshirishda xizmat qiladi. Maktabgacha ta‘lim yo‗nalishida bunday anologlar bilan mashg‗ulotlar olib borish judayam yaxshi samara beradi. Nutq ravonligini ta‘minlaydi va nutqni rivojlantiradi. Maktabgacha ta‘lim yo‗nalishi guruhlarida intellekt harita ijodiy fikrlarni bir qolipga solish, rejalashtirish, fikrlar haritasini tuzishga ko‗maklashadi. Download 2.6 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|