O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi


Download 5.01 Kb.
Pdf ko'rish
bet120/141
Sana23.09.2023
Hajmi5.01 Kb.
#1685834
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   141
Bog'liq
Ochilov Sh.B, Yuldasheva S.N, Norova S.Y. Statistika

Qisqacha xulosalar
Milliy iqtisodiyotni bozor iqtisodiyoti sharoitiga mos holda faoliyat olib 
borishi uchun muntazam ravishda ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlarini ishlab 
chiqarishga joriy etish lozim. Burning uchun yangi texnologiyalarni joriy etish, 
yangi uskunalarni, xomashyo va materiallarni sotib olish, xodimlar malakasini 
oshirish lozim bo`ladi. Bunday holatni muntazam ravishda saqlab turish uchun 
xo`jalik yurituvchi sub`ektlar ma`lum miqdordagi kapitalga ega bo`lishlari kerak. 
Ammo amalda doim ham shunday bo`lavermaydi. SHuning uchun rahbarlar va 


170 
menedjerlar oldida strategik rejalarni amalga oshirish uchun investitsion 
mablag’lar manbalarini qidirib topish masalasi ko`ndalang turadi. 
Investitsiyalar iqtisodiyotni rivojlantirishda etakchi o`rinni egallaydi, 
chunki investitsiya orqali kapital jamg’armalari jamg’arishiga va uning natijasida 
mamlakatning ishlab chiqarish imkoniyatlarini kengaytirish va iqtisodiy o`sishga 
erishiladi. 
Investitsiyalar birinchi navbatda yalpi ichki mahsulot bir qismining 
harakati bo`lib, ular milliy iqtisodiyotning takror ishlab chiqarish parametrlarini 
aniqlab beradi, iste`mol va iqtisodiy o`sish qat`iyligini, ijtimoiy rivojlanishning 
kelajagini real aks ettiradi. 
Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati bo`yicha qarash va 
nuqtai nazarlarni tahlili shuni ko`rsatdiki, turli iqtisodiy fanlar va amaliy 
faoliyatlarda ular turlicha talqin qilinadi. Umumiy iqtisodiy fanlarda 
investitsiyalar – kapitalni jamg’arish jarayoni deb qaraladi. Investitsiyalarning 
mohiyati rejali, bozor va o`tish davri iqtisodiyoti sharoitlarida bir-biridan 
investitsion faoliyat qatnashchilari, moliyalashtirish manbalari, investitsiya riski
investitsion tsikl axborot bazasi, loyihani amalga oshirish sharoiti va h.k.lar 
bo`yicha farq qiladi. 
Investitsion faoliyat ikki makro va mikro darajada amalga oshiriladi. 
Birinchi darajada davlat va rahbar strukturalar amalga oshirsa, ikkinchisida esa 
xo`jalik yurituvchi sub`ektlar – korxonalar, firmalar, kompaniyalar va boshqalar 
amalga oshiradilar. Ikkala holatda ham gap investitsiyalash strategiyasi, uning 
o`lchamlari va olingan natijalari haqida boradi. 
Amaliyotda uch xil investitsiya turlari mavjud: moliyaviy, moddiy va 
nomoddiy investitsiyalar. 
Moliyaviy investitsiyalar – kapitalni har xil moliyaviy aktivlarga 
qo`yilishini anglatadi. Moddiy investitsiyalar – material ob`ektlar yaratilishini 
taqozo qiladi. Nomoddiy investitsiyalar – investor kapitalini kengaytirish va qayta 
takror ishlab chiqarish uchun qo`yilgan nomaterial qo`yilmalar bo`lib, ular mulkiy 
mablag’lar balansida o`z aksini topmaydilar. Investitsiya ko`rsatkichlari joriy va 
solishtirma baholarda hisoblanadi va ifodalanadi. Bunda solishtirma narxlardagi 
hisob-kitoblar faqat so`mda emas, balki AQSH dollarida ham amalga oshiriladi
bu esa birinchidan, hisoblanayotgan ko`rsatkichlarga bahoning (inflyatsiyaning) 
ta`sirini bartaraf qilishga, ikkinchidan. so`mning xalqaro kursidagi o`zgarishlarni 
ta`sirini ham bartaraf qilishga olib keladi va shu bilan birga O`zbekistonning 
investitsiya faoliyati ko`rsatkichlarini boshqa mamlakatlardagi xuddi shunday 
ko`rsatkichlar bilan bevosita taqqoslash imkoniyatini yaratadi. 
Investitsiyalar samaradorligi darajasini o`rganishda statistika, iqtisodiyot 
nazariyasi uslublarini qo`llaydi. Uning samaradorlik ko`rsatkichlarini aniqlash 
uslubiyati maxsus hujjat «Investitsion loyihalar samaradorligini baholash 
bo`yicha uslubiy tavsiyanomalar»da keltirilgan. Bundan ko`zlangan maqsad 
ob`ektlarni loyihalash jarayonida eng samaradorligini tanlab olishdan iborat 
bo`lsa, statistikaning vazifasi boshqacha – u investitsion ob`ektlardan foydalanish 
jarayonidagi samaradorlikni aniqlashdan iborat. SHuning uchun samaradorlikni 


171 
statistik baholash investitsion ob`ektlarni ham loyihalash, ham ulardan 
foydalanish jarayonlarini o`z ichiga oladi. 

Download 5.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   141




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling