O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. Ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti nazarov xusanbek avazbek o‘G‘LI

1.3. NGN tarmog‘ining arxitekturasi

Multiservisli aloqa tarmoqlarini qurishga umumiy yondashishlar keyingi avlod NGN istiqbolli aloqatarmoqlari konsepsiyasida o‘z aksini topdi.

NGN konsepsiyasining asosiy prinsipi tashish va kommutatsiyalash funksiyalari, chaqiruvni boshqarish funksiyalari va xizmatlarni boshqarish funksiyalarini bir-birlaridan ajratish hisoblanadi.
NGN qurilmalarini ishlab chiqishda ishlab chiqaruvchi firmalar turli darajalar sonini kiritadi. Masalan, Lucent va HUAWEI firmlari 4 qatlamlarni, Alcatel firmasi 6 qatlamlarni kirtadi.
Alcatel firmasi NGN arxitekturasining quyidagi qatlamlarini aniqlaydi:

• 
  ulanish darajasi,
  
• 
  shlyuzlar darajasi (harakatdagi aloqa, UFTT va boshqa tarmoqlar bilan ulashni ta’minlaydi),
  
• 
  transport darajasi,
  
• 
  boshqarish darajasi,
  
• 
  ilovalar darajasi,
  
• 
  ekspluatatsion boshqarish darajasi.
  

Universal transport tarmog‘i NGN tarmog‘ining asosini tashkil etadi, transport darajasi va kommutatsiyalash va uzatish boshqarish darajalarining funksiyalarini bajaradi.
NGN transport tarmog‘ining tarkibiga quyidagilar kiritish mumkin:
-tashish va kommutatsiyalash funksiyalarini bajaradigan tranzit tugunlar;
-abonentlarning multiservisli tarmoqqa ulanishini ta’minlaydigan oxirgi (chegaraviy) tugunlar;
-signalizatsiya, chaqiruvlar va bog‘lanishlarni boshqarish ma’lumotlariga ishlov berish funksiyalarini bajaradigan signalizatsiya kontrollerlari
-an’anaviy aloqa tarmoqlarini (UFTT, MUT, HAT) ulashni amalga oshirishga imkon beradigan shlyuzlar.
Barcha qatlamlari ochiq obyektlar asosida qurilgan va ochiq usulda asosida bir-biri bilan o‘zaro etiladi. Turli xizmatlar IP-texnologiyasidan foydalangan holda umumiy foydalanishdagi transport tarmog‘i orqali bir nechta erkin foydalanish tarmoqlariga yetkazib beriladi va operator tarmoqdan qat’i nazar, umumiy boshqaruv tekisligidan xizmatlarni boshqaradi. IP-transportning afzalliklari, ayniqsa, operator yangi xizmatlarni taqdim etishni xohlagan paytda ta’sir qiladi. Gateway qatlami turli tarmoqlarni (mobil, qattiq, keng polosali va h.k.) paketli transport tarmog‘i bilan ulash uchun javobgardir. Boshqaruv darajasida dasturiy ta’minotni kommutatsiya qilish qurilmasi abonentlarga ulanishni ta’minlash va foydalanuvchi terminallariga xizmat ko‘rsatish uchun qo‘ng‘iroqlarni boshqaradi. Shuningdek softswitch uskunalar barcha yangi multimedia xizmatlaridan egalik ariza qatlami bilan oxirgi foydalanuvchilarga zarur xizmatlarni ulanadi. Va, nihoyat, bu qatlamlik struktura operatsion boshqaruv darajasiga ega.
Ayni paytda, eng keng NGN tarqalgan to‘rt-darajali arxitektura.
-NGNtarmoqlarining funksional modeli 4 darajadan iborat
(1.1-rasm)

1.1-rasm. Keyingi avlod tarmog‘i arxitekturasi

Xizmat menejmenti qatlami xizmatlar va ilovalar mantig‘ini boshqarish funksiyalarini o‘z ichiga oladi va tarqatiladigan hisoblash muhiti bo‘lib quyidagilarni ta’minlaydi:

-Infokommunikatsion xizmatlarni taqdim etish;
-Xizmatlarni boshqarish;
-Yangi xizmatlarni yaratish va joriy qilish;
-Har xil xizmatlarning o‘zaro ta’siri.
Ushbu daraja transport tarmog‘i turiga va kirish usulidan qat’i nazar, xizmatlarning O‘zi-o‘ziga xosligini amalga oshirishga va xizmat ko‘rsatishning mantiqiy dasturini qo‘llashga imkon beradi. Bu darajada mavjudligi, shuningdek, boshqa darajadagi faoliyat bilan aralashib holda har qanday yangi xizmatlar telekommunikatsiya tarmog‘ida amal qilishi mumkin.
Boshqaruv qatlami turli texnologiyalarga asoslangan, o‘z abonentlari bo‘lgan va o‘z ichki manzil tizimlaridan foydalanadigan ko‘pgina mustaqil quyi tizimlarni ("xizmat ko‘rsatish tarmoqlari") o‘z ichiga olishi mumkin.
Aloqa operatorlari mexanizmlarni tez va moslashuvchan tarzda joylashtirishni talab qiladi, shuningdek foydalanuvchilarning individual ehtiyojlariga qarab xizmatlarni o‘zgartirishni talab qiladi.
Amalga oshirish nuqtai nazaridan telekommunikatsiya tarmoqlarini kelgusi rivojlantirish asosiy tushuncha va yangi va qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatishni - Bunday mexanizmlar ochiq xizmati arxitektura OSA (Open Services Access) beradi.
OSA tizimiga asoslangan tizimlarni yaratishda quyidagi asosiy fikrlar mavjud:
-xizmatlar ko‘rsatish uchun ochiq muhit;
-ochiq servislarni boshqarish platformasi;
Axborot tarmog‘iga tarmoq resurslari va ruxsat boshqarish imkonini beradi ochiq API jixatlariga rivojlanmoqda, API (Application Programming Interface), bir Parlay Group konsorsiumi tomonidan tashkil qilingan, 1998 yilda esa bir necha yil davomida, turli tashkilotlar, o‘sha konsepsiyasini amalga oshirish uchun bir necha variantlarni taklif etamiz.
Parlay arxitekturasi - OSA konsepsiyasining amaliy qo‘llash tadbirlaridan biridir (1.2 rasm).
Rasmda ko‘rsatilgandek, turli aloqa tarmoqlari turli tarmoq elementlarga ega:
-ikkinchi avlod xarakatdagi elektraloqa tarmoqlariga SGSN (Serving GPRS Support Node) va MSC (Mobile Switching Center) kiradi;
-umumiy foydalanish telefon tarmoqlariga xizmatlar kommutatori SSP (Service Switching Point) kiradi;
-uchinchi avlod xarakatdagi elektraloqa tarmoqlariga S-CSCF (Serving Call Session Control Function) kiradi;
-idoraviy ATS.



1.2-rasm. Parlay arxitekturasi

Bu elementlarning xar biri o‘z protokoli bo‘yicha shlyuzga (Gateway) kiradi, OSA/Parlay konsepsiyasi bo‘yicha shlyuzning vazifasi quyidagidan iborat, barcha potokollarni yagona API interfeyslariga keltirishdir. U xolda ilovalarni quyidagi tarmoqlar xususiyatlarini hisobga olmasdan yozish mumkin, faqat API interfeyslariga qat’iy rioya qilish kerak bo‘ladi.