O‘ZBekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘Bek nomidagi o‘ZBekiston milliy universiteTI

Koyne – aholi turli guruhlarining ijtimoiy va lisoniy aloqalari 
jarayonida shakllangan dialektlararo og‘zaki muloqot vositasi.
Lisoniy vaziyat – muayyan bir vaqtda, muayyan bir joyda qanday 
tildan foydalaniladi, tillarning soni, qanday turdagi til ushbu hududda 
ishlatiladi, qancha odam, qanday sharoitda bu tilda gaplashadi, ushbu 
jamoa a’zolarining bu tilga bo‘lgan munosabati, umuman, tilning 
qo‘llanish doirasi haqidagi masalalarni o‘z ichiga oladi. 
Lisoniy variativlik – bir xil ma’noga ega bo‘lgan lisoniy 
belgilarning shaklidagi, tashqi ko‘rinishidagi nomutanosiblik, har xillik.
Lisoniy ijtimoiylashuv – muayyan jamiyatda qo‘llaniladigan tilni 
o‘zlashtirish va undan foydalanish qoidalarini u yoki bu ijtimoiy rolni 
ijrosiga muvofiq ishlatish.
Lisoniy kod – lisoniy hamjamiyatdagi muayyan muloqot vositalari: 
til, dialekt, jargon va tilning uslubiy ko‘rinishlari.
Lisoniy hamjamiyat – ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy 
jihatdan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan, bir til yoki bir necha til yordamida 
kundalik hayotda bir-birlari va turli ijtimoiy institutlar bilan o‘zaro 
muloqotga kirishuvchi insonlar majmuyi.
Makro sotsiolingvistika – tilning u yoki bu darajada ijtimoiy 
omillar bilan shartlangan yirik masshtabli jarayonlarini o‘rganadi. Bu 
jarayonlar jamiyatga to‘liqligicha yoki uning katta majmuasiga: ijtimoiy 
qatlam, etnos, etnik guruh kabilarga xos bo‘ladi.

---

81 
Muvofiqlashgan lisoniy vaziyat – tillarning tarkibiy qismi 
funksional jihatdan bir xil ahamiyatga ega bo‘lib, bir xil muloqot vazifasini 
bajargan holda yuzaga keladi. 
Muvofiqlashmagan lisoniy vaziyat – tillarning tarkibiy qismi 
funksional jihatdan har xil muloqot muhitida va turli ijtimoiy guruhlarda 
taqsimlanganda yuzaga keladi.