O‘ZBekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘Bek nomidagi o‘ZBekiston milliy universiteTI
Download 1.7 Mb. Pdf ko'rish
|
3. ASOSIY DARSLIK. Усмонова Ш sociolinguistics bak manual latin corrected
- Bu sahifa navigatsiya:
- Mustahkamlash uchun savollar
|
1.4. Til qo‘llash sohasi
Inson faoliyatining turli sohalariga: ishlab chiqarish, ta’lim, ilm-fan, tijorat, maishiy turmush va boshqalarga muvofiq til (agar gap ko‘p tilli jamiyat haqida borayotgan bo‘lsa, u holda, tillar) qo‘llashning turli sohalari ajratiladi. Til qo‘llash sohasi so‘zlashuvchilarning muayyan til vositalari va ularning bir-biri bilan birikuv qoidalarini tanlab olib amalga oshishini qondiradigan, bir xil kommunikativ ehtiyojlarni xarakterlaydigan til tashqarisidagi muhitdir. Til vositalari va ularni bir-biri bilan birikuv qoidalarini tanlab olish natijasida inson faoliyatining muayyan sohasi bilan ma’lum lisoniy kod (subkod)ga bog‘liq holda, ko‘proq yoki kamroq barqaror (mazkur til hamjamiyati uchun) bo‘lgan an’ana shakllanadi. Masalan, o‘rta asrlarda Yevropada ibodatda va ilmiy sohada qo‘llanilgan lotin tili kommunikativ vosita vazifasini o‘tagan. Rossiyada uzoq vaqt davomida cherkov-slavyan tili madaniy-kommunikativ vosita rolini bajargan. Bugungi kunda Pomirda pomir tillaridan bo‘lgan yozuvsiz shugnan tili oila ichi va kundalik muloqotda qo‘llanilsa, rasmiy doirada, shuningdek, “begonalar” bilan muomala jarayonida tojik va rus tillaridan foydalaniladi. 12 Беликов В. И., Крысин Л. П. Социолингвистика. –М., 2001. –C. 14. 12 Mustahkamlash uchun savollar: 1. Lisoniy hamjamiyat nima? 2. Nima uchun “lisoniy hamjamiyat” tushunchasini aniqlashda lingvistik va ijtimoiy xususiyatlar birligi muhim hisoblanadi? 3. Katta va kichik lisoniy hamjamiyatlarni qanday izohlaysiz? 4. Ijtimoiy-kommunikativ tizim tushunchasi nima? 5. Qanday kod yoki subkodlar majmuyi ijtimoiy-kommunikativ tizimni tashkil qiladi? 6. Adabiy tilning funksional jihatdan bir-birini to‘ldiruvchi qanday vazifalarini bilasiz? 7. Kod nima? 8. Subkod nima? 9. Rus sotsiolingvistikasidagi til mavjudligi shakllari G‘arb sotsiolingvistikasida nima deb nomlanadi? 10. Til qo‘llash sohasi deganda nima nazarda tutiladi? Download 1.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|