O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi muhammadjon Imomnazarov milliy ma'naviyatimiz
Download 1.87 Mb.
|
MILLIY MA\'NAVIYATIMIZ ASOSLARI
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bosh manaviy fazilati Dehqon
- Siyosiy arbob
- 40. TAVHID HAQIQATI
- 41. TAFAKKUR TURLARI I
- Asosiy tafakkur turlari
40. TAVHID HAQIQATI Allohning barcha kitoblarida uqtirilgan, ajdodlarimiz asrlar davom-ida anglab yetgan va imon keltirgan Borliq haqiqati Tavhid haqiqa-tMk.«Tavhid» so'zining turli ma'nolari bor. Uning leksik ma'nosi ~ yagonalik va yaxlitlik, diniy talqini - faqat Allohning yagona ma'bud (sig'inishga loyiq yagona zot) ekanligi, tasawufiy (irfoniy) talqini haqi-qiy (boqiy) Borliq faqat Haqning Borlig'i ekanligi, ilmiy talqini dunyoda-gi jonli va jonsiz, harakatda va sokinlikda ko'ringan, o'tmish, bugun va kelajakka oid narsa va hodisalarning o'zaro uzviy bog'liqligi, yagona manba va manshaga oidligi, uyg'unligi va yaxlitligidir. Bu talqin-larning birortasi boshqalariga zid emas, milliy ma'naviyatimizda ular mohiyatan bir-birini to'ldirib keladilar.Ma'naviyat nuqtayi nazaridan Tavhidhaqiqatining mohh•Mi shun-daki, yagona Alloh irodasi bilan biz ko'rib turgan Borliqniiig har bir uzvi, qismi, zarrasi o'zgalari bilan bog'liq, o'zaro aloqadordir. Shu sababli Borliqdagi har bir zarra o'zgarishi butun Borliqni o'zgartiradi, har bir zarradagi o'zgarish esa, o'z navbatida, butun borliqdagi o'zgarishdan kelib chiqadi.Bu umumjahoniy qonuniyataro yer yuzida xalifa qilib yaratilgan Inson zotining alohida imtiyozi - uning irodasi erkin, unga ongli va ixtiyoriy harakat qilish imkoni berilgan. Yeryuzida xalifalik ham katta imtiyoz, ham jiddiy mas'uliyatdir ~ ongli va hur zot sifatida Inson har bir qadami uchun butun Borliq oldida mas'ul, har bir xatti-harakatiga Alloh oldida javob beradi.{Tavhidhaqiqatiningyana bir sirini e'tirof etish kerak. Borliqning yagonaligi shuni taqozo qiladiki, undagi eng ibtidoiy makonda siljish harakatidan eng oliy ma'rifat yoilarigacha aslida bir paytning o'zida mavjud. Faqat insoniy mantiqning muayyan darajada chekli ekanligi bois, biz tasawur etgan zamon va makonda har bir narsa-hodisaning har bir holati kamolotning muayyan bosqichi doirasida tasawur qilina-di.) 41. TAFAKKUR TURLARI I (Ibtidoiy jamoa, qisman qadimgi dunyo va o'rta asrlar odamining fikrlash tarzi) asotir tafakkur (g'ayb olami va mavhum tushunchalarni moddiy ashyo va hodisalarga bog'liq holda tasawur qilish) (Oqibati: mushriklik) amaliy tafakkur (muayyan hayotiy tajriba asosida xulosa qilish) II (Qadimgi dunyo odami, Yangi davr odamlarining fikrlash tarzi) Asosiy tafakkur turlari: Mantiqiy tafakkur (sabab-oqibat bog'lanishlari asosida fikr yuritish) Timsoliy tafakkur (badiiy tafakkur, o'z fikrini ramz va timsollar vositasida ifodalash) Tarixiy tafakkur (turli manbalar orqali aniqlangan ma'lumotlarga tayanib xulosalar qilish) Evristik tafakkur (ilohiy ilhom, ilmiy va badiiy ijod jarayonida tamomila yangicha g'oyalar, yechimlar, timsol va tasawurlarning yaxlit shakllanishi) Murakkab tarkibli tafakkur turlari: Irfoniy tafakkur (ilohiy ilhom, riyozat va ilohiy jazba natijasida hosil qilingan ladu-niy bilimlarni timsol va ishoralar vositasida ifodalash) Falsafiy tafakkur (mantiqiy va evristik tafakkur asosida Borliq haqiqatini modellashtirishga urinish) Ilmiy tafakkur (mantiqiy va evristik tafakkurga hamda maxsus amaliy tajribalarga tayangan holda muayyan nazariy muammoni hal qilishga urinish) Riyoziy (matematik) tafakkur (aniq formulalar, chizmalar, tenglamalar, raqamlar nisbati vositasida o'z fikr va g'oyalarini ifoda etish) Estetik tafakkur (muayyan hayotiy hodisalarga go'zallik va ichki uyg'unlik talablari-dan kelib chiqib munosabatda bo'lish) Axloqiy tafakkur (insonlarning amaliy faoliyatini muayyan ma'naviy-axloqiy tartib-qoidalar nuqtayi nazaridan baholash) Siyosiy tafakkur (ijtimoiy hodisalarga muayyan siyosiy manfaatlar nuqtayi nazaridan yondoshish) Huquqiy tafakkur (insonlarning xatti harakatlariga muayyan qonunlar bilan belgilan-gan huquqiy normalar nuqtayi nazaridan yondoshish) III XXI asr odamining fikrlash tarzi: Tavhidiy tafakkur (Insoniyatga xos barcha tafakkur turlari yagona Borliq haqiqatining turlicha jilolari ekanini anglab yetib, e'tirof etish, o'zgacha fikrlovchi insonni tushunishga intilish) Download 1.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||