O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Yorma 
ishlab 
chiqarish 
korxonalarida 
tayyorlanadigan 
yorma 

---

 
112 
assortimentlari.Yorma olish uchun turli xildagi ekinlar  doni  ishlatiladi, bu esa o’z 
navbatida yorma turlarining ko’payishiga olib keladi. 
Bundan  tashqari  bir  xil  donning  o’zidan  olingan  yormalar  qayta  ishlash 
usuliga qarab bir-biridan keskin farq qilishi mumkin. 
Shuning  uchun  yormalar  shakli,  o’lchami,  qayta  ishlangan  don 
qismlarining  kimyoviy  tarkibiga  qarab  farqlanadi  va  natijada  uning  iste’mol 
xususiyatlari ham aniqlanib, turlarga ajratiladi. Ayrim yormalar yorma  qismlari bir 
tekisligi  va    hajmiga  qarab  nomerga,  shuningdek  qayta  ishlanadigan  donning 
namunaviy  tartibiga    boliq  holda  tiplarga  va  markalarga  ajratiladi.  Har  xil  turga 
mansub  yormalar  navlarga  ajratiladi.    Navlarga  ajratish  tayyor  mahsulot  tahliliga 
asoslanib  amalga  oshiriladi.    Yorma  navlari  tarkibidagi  begona  aralashmalar,  
tuyilmagan,    siniq,  aynigan  donlar  va  yaxshi  sifatli  yadro    miqdori  singari 
ko’rsatkichlariga qarab bir- biridan farq qiladi. 
Mamlakatimizdagi yorma tayyorlash korxonalarida tayyorlanadigan yorma 
turlari va navlarini tayyorlash texnologik jarayoni va bu jarayonlarni to’ri  tashkil 
etish  qoidalari  to’grisida  ma’lumot  beramiz.  Yormaning  navlari  va  turlari 
quyidagilar: 
-tariqdan -(oqlangan tariq (psheno) oliy, birinchi, ikkinchi navli), sulidan - 
yanchilmagan  yorma,  bulangan  -  oliy  va  birinchi  navli,  yaproqchali  (xlopya) 
bodroq, suli uni, pachoqlangan yorma (oliy va birinchi navli); 
-arpadan-beshnomerli perlovka yormasi, uch nomerli arpa yormasi;. 
-sholidan-  oqlangan  va  sayqallangan  gurunch  (oliy,  birinchi,  ikkinchi 
navlar),singan guruch; 
-no’xatdan  -  tuyilgan    sayqallangan  no’xat  (butun  va  yanchilgan),  no’xat 
uni; 
-makkajo’xoridan  -  sayqallangan  besh  nomerli  yorma,  manna  yormasi  va 
yanchilgan uch nomerli yorma; 
-qattiq budoydan - Poltava № 1, 2, 3 va 4 yormasi,  Artek yormasi. 
Budoyni  tegirmonda  yanchib  manna  yormasi  olinadi.  Tegirmongatortish 
uchun  keltirilgan  budoy    turiga  qarab  quyidagi  yorma  markalariga  bo’linadi:  
yumshoq  budoydan-M    markasi,    yumshoq  budoy  va  qattiq  budoyning  20%gacha 
aralashmasidan (Durum)-MTmarkali, qattiq budoydan (Durum)-T markali. 
Yormani  o’z  assortimentiga  mos  ravishda  qayta  ishlash  uchun,  faqat 
muayyan  sifat  ko’rsatkichlariga  ega  bo’lgan    dondan    foydalanishkerak.  Yorma  
ishlab  chiqarish  korxonalariga  qabul  qilinadigan  donning  sifat  ko’rsatkichlari 
davlat standartlari me’yorlariga mosbo’lishi kerak. 
1-jadvalda  yorma  olishga  mo’ljallangan  donning  sifat  ko’rsatkichlari 
me’yori  to’risida  ma’lumotlar  berilgan.  Qayta  ishlash  jarayonida  tariqdan 
olinadigan  yormaning  chiqishi  -  65  %,    marjumak-66  %,    sulidan  -  44-45  %,   
sholidan - 65 % gacha etadi. 
Arpa  qayta  ishlanganda  besh  nomerli  yorma  chiqishi  40  %,   uch    nomerli 
arpa  yormasi  chiqishi  -  62  %,  tuyilgan  no’xat  chiqishi  -73  %,  makkajo’xori 
yormasi chiqishi - 40 %,  budoy yormasi chiqishi - 63 % gacha bo’ladi. 
 
1-jadval. 

---

 
113