O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti
-chizma. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari xom ashyosi va oziq – ovqat bozorini tarkibi
Download 5.02 Mb. Pdf ko'rish
|
Сотволдиев Н. Агросаноат мажмуаси иктисодиёти УМК
|
3-chizma. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari xom ashyosi va oziq – ovqat bozorini tarkibi
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари бозори Бозор инфратузилмаси Ихтисослашган бозорлар Бозор механизми Улгуржи савдо (тайёрлов тизими, ярмарка ва биржалар) Чакана савдо Ички хўжалик бозори (умумий овқатланиш, ходимларга сотиш) Даллолчилик (брокерлар, комиссионерлар, савдо агентлари) Ташқи савдо ташкилотлари Реклама ва ахборот агаентликлари Хом ашё бозори дон пахта тамаки Мева Сабзавот ва полиз Мол ва парранда Ёғ-мой берадиган экинлар маҳсулотлари бозори Талаб ва таклиф рақобат нарх Квоталаш механизми Товар интервенция - лари Маҳсулотни ортиқчасини бозордан сотиб олиш тизими Аграр қонунчилик Озиқ-овқат Сут ва сут маҳсулотлари Нон ва нон маҳсулотлари Гўшт ва гўшт маҳсулотлари Ёғ-мой маҳсулотлари Кондитерлик Мева ва узум шарбатлари, вино, коняк, пиво Сабзавот ва полиз Бошқа хўраки маҳсулотлар бозори Бошқа қишлоқ хўжалик маҳсулотлари хом ашёси бозорлари 97 15.2.Agrosanoat majmuasi tarmoqlarini davlat tomonidan tartibga solish va qo’llab-quvatlash Agrosanoat majmuasini davlat tomonidan tartibga solishda va qo’llab-quvvatlashda quyidagi vosita va mexanizmlardan foydalanadi. Eng avvalo soliq, kredit, davlat byurtmasi va narx vositalari asosida agrosanoat majmuasi tartibga solinadi va qo’llab-quvvatlanadi. Bundan tashqari agrosanoat majmuasining asosiy bo’g’ini bo’lgan qishloq xo’jaligini qo’llab-quvvatlash maqsadida byudjet vositasidan ham keng foydalaniladi. O’zbekiston Respublikasida suv xo’jaligi bilan bog’liq xarajatlar asosan davlat byudjeti hisobidan qoplanadi. Soliq tizimi orqali yerlarning turli unumdorligi masalasi tartibga solinadi. Ya’ni ball boniteti yuqori yerlarga yuqori va aksincha ball boniteti past yerlarga past soliq olinadi. Agrar sohaning o’ziga xosligini, uning aholi turmush darajasi va sifatida hal qiluvchi rolni o’ynashini inobatga olib kreditlar tizimi joriy etiladi. Jumladan, mustaqillikning dastlabki 20 yilida 3 foizlik, keynigi davrla esa 5 foizlik imtiyozli kreditlar berish yo’lga qo’yilgan. SHu yo’l bilan qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi qo’llab-quvvatlanadi. Ishlab chiqarilga mahsulot va ko’rsatilgan xizmatlarga (masalan, mashina traktor parklari tomonidan fermer xo’jaliklariga ko’rsatiladigan xizmatlarga ta’riflarni o’rnatishda) narx belgilashda bazi tartibga soluvchi chegaralar o’rnatiladi. Bu o’z navbatida qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini qo’llab-quvvatlash imkoniyatini beradi. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishni qo’llab-quvvatlash maqsadida ularga yetishtiriladigan mahsulot hajmi uchun oldindan bo’naklar berish mexanizmi belgilangan. 2016 yilning yanvarigacha faqatgina paxta va g’alla uchun davlat buyurmasi mavjud bo’lib, uning uchun oldindan qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchi korxonalarga bo’nak mablag’lari oldindan berilar edi. 2016 yildan boshlab esa bu vosita meva, uzum va sabzavotlar uchun ham qo’llaniladigan bo’ldi. Meva,uzum va sabzavotlarni eksport qilishda ham katta imkoniyatlar yaratildi. Jumladan, qishloq xo’jaligi mahsulotlari yetishtiruvchilarga oldindan sotib olinadigan mahsulot miqdori uchun 40 foiz bo’nak puli berish tirtibi o’rnatildi. |
