O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Ko’paytiruvchi-akkumulyator 
(MAU 
(Multiple-Accumulator 
Unit)) 
hisoblash 
qurilmasi 
- bitta komanda yordamida ikkita ko’p razryadli sonni ko’paytirish hamda razryadi 
ikki hissa oshgan natijani oldin bajarilgan komanda natijasiga qo’shish qobiliyatiga ega qurilma. 
Taktli impulslar generatori 
elektr belgilarni izchil ishlab chiqaradi. Ushbu belgilar 
chastotasi (ya’ni, ishlab chiqilish yoki sodir bo’lish tezligi) esa kompyuterning taktli chastotasini 
(ish tezligini) qaror toptiradi. Har ikki (qo’shni) impuls orasidagi vaqt oralig’i mashina ishining 
taktini (maromini) belgilaydi. 
Grafik planshetlar 
(digitayzerlar) - maxsus ko’rsatkichni (peroni) planshet ustida yuritish 
yo’li bilan grafik axborotni, tasvirlarni kompyuterga dastaki kiritish uchun mo’ljallangan. Pero 
yuritilayotganida u joylashgan joy koordinatalari avtomatik ravishda hisoblab chiqarilib, 
kompyuterga kiritiladi. 
Operatsiyalar deshifratori 
- mantiqiy blok bo’lib, komandalar registridan kelayotgan 
operatsiya kodi muvofiq o’zida mavjud ko’plab chiqish yo’llaridan birini tanlaydi. 
Digitayzer 
(ingl. Digitizer) kompyuterga ikki o’lchamli, shu jumladan rangdor tasvirni 
rastr shakl ko’rinishida kiritish imkonini beruvchi kodlashtiruvchi qurilma. Digitayzerlar asosan 
kompyuterli grafika sohasida ijod qiluvchi rassomlar tomonidan qo’llaniladi. Bundan tashqari, 
digitayzerlar yordamida uch o’lchamda modellashtirish va avtomatlashtirilgan tarzda 
loyihalashtirish tizimlarida (SAPR yoki CADG’CAM -Computer-Aided DesignG’Modeling) 
ma’lumotlar kiritiladi. 
Digitayzer (grafik planshet) tarkibiga datchik (qabul qiluvchi va uzatuvchi qurilma) bilan 
birgalikdagi maxsus ko’rsatkich (pero) kiradi. Uning xususiy kontrolleri planshet yuzasining 
ostida joylashgan o’tkazgichlar to’ri orqali impulslar yuboradi. Bunday signallarning ikkitasini 
qabul qilgan kontroller ularni kompyuterga uzatiladigan koordinatalarga aylantiradi. Tasvir 
chizish uchun mo’ljallangan planshetlar pero bosimiga nisbatan ta’sirchanlik xususiyatiga ega 
bo’lib, bunday ma’lumotlarni chiziq yo’g’onligi yoki rangiga oid ma’lumotlarga aylantiradi. 
Digitayzer kompyuterga, odatda, uning ketma-ket kiritish-chiqarish porti orqali ulanadi. 
Digitayzer, odatda, 2400 dpi imkoniyatidan foydalanib, pero bosimi darajalariga nisbatan 
ta’sirchanlik xususiyati yuqoriligi bilan tavsiflanadi (256 daraja). 
Axborotni qo’l yozma usulida kiritish tizimlari ham xuddi shu tarda ishlaydi. Faqat bunda 
qo’l yozma harflar maxsus farqlab olish dasturlari yordamida sonli ko’rinishga aylanadi. 
Axborotni pero yordamida kompyuterga kiritish qurilmalari mukammal klaviaturaga ega 
bo’lmaydigan o’lchami juda kichik (jajji) kompyuterlarda qo’llaniladi.