O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Videoterminallar 
(monitorlar) - kiritilayotgan va chiqarilayotgan axborotni aks ettirish 
uchun mo’ljallangan qurilmalar. Videoterminal videomonitordan (displeydan) va 
videokontrollerdan (videoadapterdan) tashkil topgan. Videokontrollerlar kompyuterning tizim 
bloki tarkibiga kirib, tizim platasi ajratkichiga o’rnatiladigan videokarta ustida bo’ladi. 
Videomonitorlar esa kompyuterning tashqi qurilmalari jumlasiga kiradi 
Kompyuterning 
tashqi 
qurilmalari 
mashinaning 
tevarak-atrof, 
jumladan 
foydalanuvchilar, boshqarish ob’ektlari va boshqa kompyuterlar bilan hamkorligini ta’minlaydi. 
Tashqi xotira qurilmasidan 
muayyan vazifalarni hal etish uchun qo’llanilishi mumkin 
bo’lgan axborotni uzoq vaqt saqlash uchun foydalaniladi. 
Tizim ichidagi magistral 
- tizim shinalarining yagona to’plami. Ushbu magistral aksariyat 
hollarda quyidagilardan tashkil topadi: DB (Data Bus) rusumli ma’lumotlar shinalaridan (ushbu 
shinalar orqali MzP, xotira va kiritish-chiqarish tizimi o’rtasida ma’lumotlar almashinuvi amalga 
oshadi); AB (Address Bus) rusumli manzillar shinalaridan (murojaat qilinayotgan xotira va 
kiritish-chiqarish portlari uyalarining manzillarini uzatish uchun qo’llaniladi); CB (Control Bus) 
rusumli boshqaruv shinalaridan (axborot almashinuvi tsikllarini amalga oshirib, tizim ishini 
boshqaradigan signallar ayni shu shinalar orqali uzatiladi). 
Bunday turdagi magistral demultipleks magistrali yoki ayiruvchi manzil va ma’lumotlar 
shinalariga ega uch shinali magistral deb ataladi. 

---

181 
Ko’p zaryadli siljish registri 
S (Shifter) 
hisoblash qurilmasi 
razryadlik darajasi 
arifmetik-mantiqiy qurilmaning razryadlik darajasidan oshadigan sonlar bilan siljish 
operatsiyalarini amalga oshirish qobiliyatiga ega qurilma.