O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Internet
) tarmog’ini keltirish mumkin. Internet rivoji Intranet (Intranet) deb 
nomlanadigan korporatsiya tarmoqlarining ravnaqiga ijobiy ta’sir ko’rsatdi. Ba’zan bunday 
tarmoqlarni global MHT deb atashadi. Ularda olib boriladigan ishlar esa Internet tarmog’ida olib 
boriladigan ishlarga o’xshash kechadi. 
Kompyuter dasturlari 
uchta toifaga bo’linadi, jumladan: 
amaliy dasturlar 
- kompyuterdan foydalanayotgan insonga zarur bo’lgan ishlarni (misol 
uchun, matnlarni tahrirlash, axborot massivlarini qayta ishlash, videotasvirni ko’rish, xabar 
yuborish kabi ishlarni) bevosita amalga oshiradigan dasturlar; 
tizimga oid dasturlar
, bunday dasturlar orasida kompyuter ishini boshqaradigan, boshqa 
dasturlarni ishga tushirib, kompyuter ishlayotgan vaqtda xizmat ko’rsatib boradigan -
operatsion 
tizim 
alohida ahamiyatga egadir. Xizmat ko’rsatish vazifasini bajaruvchi boshqa dasturlar asosan 
ko’makchi ish bajaradi, ya’ni misol uchun, foydalanilayotgan axborotning zaxira nusxalarini 
barpo etadi, kompyuter qurilmalarining ish qobiliyatini tekshirib boradi va h. k.; 
asbobbop dasturlar 
(dasturlash tizimlari) -kompyuter uchun yangi dasturlarni yaratishga 
yordam beradigan dasturlar. 
Kompyuter monitori 
(displey, display - ko’rsatmoq, tasvirlamoq), matnli va grafik 
axborotlarni asosan kineskop (elektron-nurli asbob) ekranida ko’z bilan ko’rish uchun aks 
ettiradigan qurilma. Monitorlar rangli va monoxrom bo’lib, bir-biridan o’lchamlari bilan farq 
qiladi. Shuningdek, rostlash va ranglarni to’g’rilash uchun mo’ljallangan turli vositalar bilan 
jihozlanadi. Monitorlarning axborotni tasvirlash qobiliyati (aks ettiriladigan tasvirdagi gorizontal 
va vertikal bo’yicha chiqariladigan nuqtalar soni) turlicha bo’ladi. 
Aksariyat zamonaviy stol usti kompyuterlarida elektron-nur naylari (ENN) asosida 
tayyorlangan monitorlar qo’llaniladi. Bunday monitorlar ishining tamoyili shundan iboratki, 
elektron pushka vositasida shakllanadigan elektronlar tarami lyuminofor qoplangan ekranga etib, 
uning yorug’lik sochishini hosil qiladi. Elektronlar tarami yo’lida, odatda, qo’shimcha 
elektrodlar o’rnatilgan. Bunday elektrodlar jumlasiga elektronlar taramining yo’nalishini 
o’zgartirish imkonini beradigan og’diruvchi tizim hamda hosil bo’lgan tasvir yorqinligini 
rostlaydigan modulyator kiradi. Kompyuter monitori ekranidagi har qanday matn yoki grafik 
ko’rinishga ega tasvir lyuminoforning ko’plab diskret nuqtalaridan tashkil topadi (xuddi 
televizor ekranidek). Ushbu nuqtalar piksellar yoki tasvir elementlari (pixel -picture element) 
deb ham nomlanadi. Monitorlarning axborotni tasvirlash qobiliyati gorizontal va vertikal 
bo’yicha chiqariladigan tasvir elementlarining (piksellar) soni bilan aniqlanadi. IBM PC mos 
keladigan shaxsiy kompyuterlar uchun qo’llaniladigan monitor ekranlarining diagonal bo’yicha 
bir nechta, jumladan: 9, 12, 14, 15, 17, 19, 20 i 21 dyuymli oddiy o’lchamlari mavjud. ENN 
asosida tayyorlangan monitordagi tasvir (kadr) chastotasi, odatda, Gerts o’lchov birligi bilan 
o’lchanadi va aksariyat hollarda tasvir turg’unligini belgilaydi. Kadr chastotasi qanchalik yuqori 
bo’lsa, tasvir shu qadar turg’un bo’ladi. Tasvirning vertikal yoyilishi bilan bitta kadrga 
chiqadigan satrlar soni (axborotni vertikal bo’yicha tasvirlash qobiliyati) ko’paytmasi kilogertsda 
o’lchanadigan satr chastotasini belgilaydi. 
Rangli monitorda uchta elektron pushka bo’lib, ularning har biri alohida boshqarish 
sxemasiga ega. Bunday monitor ekranining yuzasiga esa uchta asosiy, xususan: