O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jaligi vazirligi toshkent davlat agrar universiteti

VI BOB. ASOSIY VOSITALAR VA NOMODDIY AKTIVLAR HISOBI 
 
Mavzuning maqsadi: asosiy vositalar harakatini hujjatlashtirish va 
ularning analitik hisobi; asosiy vositalar inventar ob’ekti; asosiy vositalarni 
kirimga olish va chiqib ketishining sintetik hisobi; asosiy vositalarga eskirish 
hisoblash tartibi; amortizatsiya ajratmalari normalari; amortizatsiya hisoblash 
usullari; asosiy vositalarni ta’mirlash xarajatlari hisobi; asosiy vositalarni 
inventarizatsiyadan o‘tkazish tartibi bo‘yicha tasavvur va bilimga ega bo‘lish, 
ko‘nikma va malaka shakllantirish
 
Tayanch tushunchalar va iboralar: 
 
Asosiy vositalar - korxona tomonidan uzoq muddat davomida xo‘jalik 
faoliyatini yuritishda mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar 
ko‘rsatish jarayonida yoxud ma’muriy va ijtimoiy-madaniy vazifalarni amalga 
oshirish maqsadida foydalanish uchun tutib turiladigan moddiy aktivlar. 
Amortizatsiyalanadigan 
qiymat 
- 
moliyaviy 
hisobotlarda 
faraz 
qilinayotgan (baholangan) tugatish qiymatini chegirgan holda ko‘rsatilgan 
aktivning boshlang‘ich (tiklash) qiymati summasi. 
Amortizatsiya 
- 
foydali 
xizmat 
muddati 
mobaynida 
aktivning 
amortizatsiyalanadigan qiymatini asosiy vositalarning vazifasidan kelib chiqqan 
holda mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxiga yoki davr xarajatlariga muntazam 
taqsimlash va o‘tkazish ko‘rinishida eskirishning qiymat ifodasi. 
Foydali xizmat muddati - korxona aktivdan foydalanadigan vaqt davri yoki 
korxona ushbu aktivdan foydalanishdan foyda olishni mo‘ljallayotgan mahsulot 
(ish, xizmat)lar miqdori. 
Boshlang‘ich qiymat - to‘langan va qoplanmaydigan soliqlarni 
(yig‘imlarni), shuningdek aktivni undan mo‘ljal bo‘yicha foydalanish uchun ishchi 
holatiga keltirish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan yetkazib berish va montaj qilish, 
o‘rnatish, ishga tushirish va istalgan boshqa xarajatlarni hisobga olgan holda, 

---

69 
asosiy vositalarni tiklash (qurish va qurib bitkazish) yoki xarid qilish bo‘yicha 
haqiqatda qilingan xarajatlarning qiymati. 
Joriy qiymat - ma’lum sanadagi amal qilayotgan bozor narxlari bo‘yicha 
asosiy vositalarning qiymati yoki xabardor qilingan, bitimni amalga oshirishni 
xohlovchi, mustaqil taraflar o‘rtasida bitimni amalga oshirishda aktivni sotib olish 
yoki majburiyatlarni bajarish uchun yetarli bo‘lgan summa.