O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. Usmonov, M. Sodiqov
Download 3.12 Mb. Pdf ko'rish
|
|
O‘zbekiston va Tojikiston aloqalari Tojikistonda 1992-1996-yillarda da vom etgan birodarkushlik urushi Toji kis ton ning iqtisodiy taraqqiyotiga salbiy ta’sir etdi, uning qo‘shni mamlakatlar, jumladan, O‘zbekiston bilan hamkorli- giga ham salbiy ta’sir etdi. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimovning taklifiga binoan 1998-yil 4-yanvar kuni Tojikiston Prezidenti Imomali Rahmonov O‘z be kis tonga amaliy tashrif bilan keldi. Ikki mamlakat rahbarlari tashrif yakunlari bo‘yicha qo‘shma axborot imzoladilar. O‘zbekiston va To ji kiston Bosh vazirlari sog‘liqni saqlash, madaniyat va gumani- tar soha, fan, texnika va axborot sohalari bo‘yicha hamkorlik to‘g‘ri- si da bitim larni imzoladilar. Ikki mamlakat hukumatlari o‘rtasida yuk ta shish hamda gaz yetkazib berish, Tojikistonning qarzi bo‘yi-
447 cha o‘zaro hi sob-kitob to‘g‘risidagi bitimlar ham imzolandi. O‘zbe- kiston va To ji kiston munosabatlari o‘zining yangi, mustahkam lanish va taraq qiyot davriga o‘tdi. O‘zbekiston bilan Tojikiston o‘rtasida tovar ayir bosh lash hajmi 1997-yilda 50 mln AQSH dollaridan oshdi, bu av val gi yilga nisbatan 50 foiz ko‘pdir. 2000-yil da O‘zbe kistonda 15 ta o‘zbek-tojik qo‘shma korxonasi, To ji kistonda 3 ta tojik–o‘zbek qo‘sh ma korxonasi faoliyat yuritdi. O‘zbekiston va Turkmaniston aloqalari 1991-yilda O‘zbekiston va Turkma- nis ton Prezidentlari uchrashuvida «O‘zbe-
tisodiy, ma daniy aloqalarga negiz bo‘lib xizmat qilmoqda. O‘zbekiston Prezidenti I. Karimov 1996-yil 16-yanvar kuni ama- liy tashrif bilan Turkmanistonda bo‘ldi. Chorjo‘y shahrida S. Ni yo zov bilan I. Karimov o‘rtasida va ikki mamlakat delegatsiyalari o‘rtasi- da muzokaralar bo‘ldi. Prezidentlar O‘zbekiston bilan Turk ma nis ton o‘r ta si da do‘stlik, hamkorlik va o‘zaro yordam to‘g‘risidagi shartno- ma ni, O‘zbekiston bilan Turkmaniston o‘rtasida davlat chega ra sini qo‘riq lashda hamkorlik qilish to‘g‘risidagi va suv xo‘jaligi masa lalari bo‘yicha bitimlarni imzoladilar. Ikki mamlakat hukumatlari o‘rtasida sarmoyalarni rag‘batlan- tirish va o‘zaro himoyalash, havo yo‘li, bojxona ishlarida ham- korlik va o‘zaro yordam, uzoq muddatli savdo-iqtisodiy hamkorlik- ning aso siy yo‘nalishlari, daromad va mulkdan ikki yoqlama soliq ol mas lik, ma da niyat, ta’lim, sog‘liqni saqlash, sayyohlik va boshqa so ha larda hamkorlik qilish to‘g‘risida 20 dan ziyod bitimlar imzo- landi.
O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimovning 2007-, 2010-, 2012- yil lardagi Turkmanistonga Davlat tashrifi, Turkmaniston Prezidenti Gur banguli Berdimuhammedovning 2008-yil mart oyidagi, 2013-yil noya bir oyidagi O‘zbekistonga Davlat tashriflari ikki qardosh mam- lakat o‘rtasida o‘zaro manfaatli aloqalarning yanada mustah kam- lanishga xizmat qilmoqda. Ikki davlat o‘rtasida imzolangan iqtiso- diy ham korlik to‘g‘risidagi shartnoma, do‘stona munosabatlar va har to mon lama hamkorlikni yanada mustahkamlash to‘g‘risidagi shart- noma va bir qator bitimlar ikki qardosh mamlakat o‘rtasida ham- korlikni yangi bosqichga ko‘tardi. Ikki davlat o‘rtasida erkin savdo tartibi yo‘lga qoyildi.
448 Turkiston – umumiy uyimiz O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov o‘zbek, qozoq, qirg‘iz, qoraqalpoq, tojik, turk man va mintaqada yashovchi xalqlar o‘r tasida qadimiy do‘stlik aloqalarini yangi sharoitda mustahkam- lashni nazarda tutib «Turkiston – umumiy uyimiz», degan g‘oyani ilgari surdi. Mintaqa jamoatchilik vakillarini, birinchi navbatda, ijod- kor ziyolilar e’tiborini Turkiston tuyg‘usi – tarixiy birlik tuyg‘usini qay tadan tiklashga qaratdi. Mintaqa ziyolilari, Turkiston zaminida yashovchi barcha xalq- larni yaqinlashtirish maqsadida yurgan sog‘lom kuchlar bu g‘oyani qo‘llab-quvvatladilar. «Turkiston – umumiy uyimiz» deb nomlangan jamoatchilik harakati tashkil topdi. 1995-yil 21-noyabr kuni Toshkentda Markaziy Osiyo ziyolilari ishtirokida «Qardosh xalqlar uchrashuvi» mavzusida xalqaro quriltoy bo‘lib o‘tdi. Quriltoyda «Turkiston – umumiy uyimiz» harakatini birinchilardan bo‘lib qo‘llab-quvvatlagan dunyoga mash hur bo‘lgan qirg‘iz yozuvchisi Chingiz Aytmatov ma’ruza qildi. Ma’ruza chi va so‘zga chiqqan qardosh xalqlar vakillari mintaqada yashab o‘tgan ajdodlarimiz ruhi bilan olis istiqlolda tug‘ilajak av lod lar bog‘liqligi, mintaqa yaxlitligi, yagona Turkiston tuyg‘usining muqaddasligi haqi- da so‘zladilar. Qurultoyda «Turkiston xalq lari madaniyati Assam- bleyasi» tashkil etildi. Chingiz Aytmatov Assambleya Prezidenti, Odil Yoqubov Assambleya vitse-prezidenti etib saylandi. Assam- bleyaning qarori Toshkentda, uning bo‘limlari Bishkek va Almati- da tashkil etildi. Assambleya xalqaro konfe rensiya, davra suhbatla- ri o‘tkaz moqda. 1997-yil oktabr oyidan bosh lab 8 sahifalik «Mar- kaziy Osiyo madaniyati» nomli gazeta o‘zbek, qozoq, qirg‘iz, tojik va rus tillarida chiqarilmoqda. Bu tadbirlar mintaqa xalqlari o‘rta- sida do‘stlik va hamkorlik aloqalarni mustahkamlashga ko‘mak- lashmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi, birin chi nav- batda, Yaqin va O‘rta Sharq hamda arab mamlakatlari bi lan davlatlararo muno- sabatlar o‘rnatish va rivojlantirishga ki ri- shdi.
449 1991-yil 16–19-deka br kunlari I. Karimov boshliq O‘zbekis- ton dav lat delegatsiyasi mamlakatimiz mustaqilligini birinchi bo‘lib tan olgan mamlakat – Turkiyada bo‘ldi. Turkiya Prezidenti Turg‘ut O‘zol, Bosh vazir Sulaymon Demirel va boshqa rahbarlar, ishbilar- mon lar bilan amaliy uchrashuvlar, suhbatlar bo‘lib o‘tdi. Safar cho- g‘i da O‘zbekiston Respublikasi bilan Turkiya Jumhuriyati o‘rtasi- da dav latlararo munosabatlarning asoslari va maqsadlari to‘g‘risi- da shart noma, konsullik vakolatxonalarini ayirboshlash to‘g‘risida Protokol, iqtisodiy va savdo sohasidagi hamkorlik to‘g‘risida bitim, madaniyat, fan, ta’lim, sog‘liqni saqlash, sport va turizm sohasida- gi o‘zaro ham kor lik to‘g‘risida bitim, transport va kommunikatsiya- lar sohasi dagi ham korlik to‘g‘risida bitim, axborot ayirboshlash, tele- videniye va radio eshittirish bo‘yicha hamkorlik qilish haqida pro- tokollar va boshqa hujjatlar imzolandi. O‘zbekiston bilan Turkiya o‘rtasidagi muno sabatlar keyingi yillarda ancha kengaydi. 1992-yil 28-aprel kuni O‘zbekistonda Turkiya elchixonasi, Turkiyada O‘zbe- kiston elchi xo na si ochildi va faoliyat ko‘rsatmoqda. Hamkor lik- ning yanada chuqur lashtirishda Turkiya Davlati rahbarlari – Turg‘ut O‘zol, Sulay mon Demirel, Tansu Chiller, Mesut Yilmazar, Ahmet Sezer lar ning O‘zbe kistonga rasmiy tashriflari chog‘ida imzolangan hujjatlar katta ahamiyatga ega bo‘ldi. Ikki davlat o‘rtasidagi hamkor- lik gazlama va tayyor kiyim-kechak ishlab chiqarish, qishloq xo‘ja- lik mahsulotlarini qay ta ishlash, qo‘shma korxonalar qurish, kadrlar tayyorlash, turizm ni rivojlantirish va boshqa sohalarda amaliy nati- jalar bermoq da. O‘z be kistonda Turkiya sarmoyadorlari ishtiroki da 200 dan ortiq roq qo‘sh ma korxonalar barpo etildi. 1996-yil iyun oyi- da O‘zbekiston av tomo bilsozlik
avto sanoat» Tur kiya ning «Koch xolding» konserni bilan Samar qand shahrida
etish to‘g‘risida shartnoma tuzdilar. Tez orada bu qo‘shma korxo- na bunyod etildi va sig‘imi o‘rtacha avtobuslar hamda 8 tonnagacha yuk ko‘
ta radigan yuk avtomobillari yig‘ish yo‘lga qo‘yildi. Ikki mam- lakat o‘rtasidagi o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi 1992-yilda 75 mln AQSH dollarini tashkil etgan bo‘lsa, 1998-yilda 275 mln AQSH dol- lariga ko‘paydi. 1992-yil 27-28-iyun kunlari Pokiston Islom Respublikasi Bosh vaziri Muhammad Navoz Sharifning O‘zbekistonga rasmiy davlat tashrifi ikki davlat o‘rtasidagi aloqalarga asos soldi.
450 Safar kunlarida «O‘zbekiston Respublikasi bilan Pokiston Islom Respublikasi o‘rtasida davlatlararo munosabatlar va hamkorlik prin- siplari to‘g‘risida shartnoma», iqtisodiy va savdo hamkorligi to‘g‘ri- sida, ma da ni yat, sog‘liqni saqlash, fan, texnika, kadrlar tayyorlash, turizm sport va ommaviy axborot sohasida hamkorlik qilish to‘g‘ri- sida bitimlar imzolandi. O‘zbekiston va Pokiston o‘rtasidagi ham- korlikni O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimovning 1992-yil 13–14- avgust kunlari Pokistonga rasmiy tashrifi va unda imzolangan hujjat- lar yanada yangi pog‘onaga ko‘tardi. Ikki davlat o‘rtasida suv resurs- lari, elektrlashtirish, irrigatsiya va melioratsiya sohasida hamkor- lik qilish to‘g‘risida, pochta va telekommunikatsiya sohasida, davlat bank lari va milliy banklar o‘rtasida, vakolatxonalar ayirboshlash to‘g‘ risida, investitsiyalar va sarmoyalarni himoya qilish to‘g‘risida bitimlar imzolandi. Pokiston Islom Respublikasi Bosh vaziri Bena- zir Bxutto 1995-yil may va noyabr oylarida O‘zbekistonga ikki mar- ta tashrif buyurdi. Iqtisodiyot, sog‘liqni saqlash, fan, texnika, sayyo- hlikni rivojlantirish haqida bitimlar imzolandi. O‘zbekistonda Pokision sarmoyalari ishtirokida 120 ta qo‘shma kor xo na tuzilgan. «Tabani», «Merkuriy», «Metro», «Laksan Tara- ka» kabi 19 ta yirik firma va kompaniyalar faoliyat ko‘rsatmoq- da. 1994-yilda O‘z be kiston va Pokiston o‘rtasida tovar ayirboshlash hajmi 4,3 min AQSH dollarini tasbkil etdi. O‘zbekiston Pokiston- ga charm xomashyosi, pilla, shoyi matolar, shisha, yengil sanoat uchun mashina va uskunalar eksport qilmoqda. Pokistondan esa xalq iste’moli mollari, xususan, tay yor kiyimlar, poyafzal, charm buyu- mlar, kakao va shakar keltirilmoqda. 1992-yil 24–25-noyabr kunlari Respublikamiz Prezidenti Islom Kari mov ning
be kis ton va Eron o‘rtasida davlatlararo aloqalarga asos soldi. Safar chog‘ida
ran dum, iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy hamkorlik sohasi dagi ham- jihat lik to‘g‘risida memorandum, pochta, telefon va teleg raf so ha- sidagi hamjihatlik to‘g‘risida memorandum, davlat Markaziy bank- lari o‘rtasida bitim imzolandi. 1993-yil 18-oktabrda Eron Prezi den - ti Ali Akbar Hoshimiy Rafsanjoniyning O‘zbekistonga rasmiy tash- rif bilan kelishi ikki mamlakat o‘rtasidagi aloqalarni yanada kenga- yishiga ko‘maklashdi. Safar chog‘ida tranzit aloqalarni tartib ga so lish 451 to‘g‘risida hamda xalqaro avtomobil qatnovi to‘g‘risida bitim lar imzolandi. O‘zbekiston bilan Eron o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar transport soha- sida keng rivojlandi. 1996-yilda O‘zbekiston Eron hududi orqali 34 ming tonna yuk tashigan bo‘lsa, 2001-yili bu ko‘rsatkich 487 ming tonnani tashkil etdi. 2001-yili O‘zbekiston hududi orqali Eronning 750 ming tonna tranzit yuki olib o‘tildi. O‘zbekiston yuklari aso- san Eron ning Bander Abbos va Chobahor portlari orqali Janubi- Sharqiy Osiyo mintaqasiga chiqarilmoqda. 2002-yil boshlarigacha Eron tadbirkorlari sarmoyalari ishtirokida mamlakatimizda ellikka yaqin O‘zbekiston–Eron qo‘shma korxonasi barpo etildi va ular aso- san ishlab chiqarib bilan shug‘ullanmoqda. 2002-yil 26-aprel kuni Eron Prezidenti Sayyid Muhammad Hota miy ning O‘zbekistonga qilgan rasmiy tashrifi paytida O‘zbekis- ton va Eron o‘rtasida imzolangan ikki tomonlama soliqqa torti- lishga yo‘l qo‘ymaslik, daromad va sarmoya soliqlariga taalluqli ma’lumot larni almashish, transport vositalari haydovchilari uchun viza masala larini yengillashtirish, O‘zbekiston tovar ishlab chiqaruv- chilari va tadbirkorlar palatasi bilan Eronning savdo, sanoat va tog‘- kon sanoati pala tasi o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risida hujjatlar ikki mamlakat o‘rtasidagi munosabatlarning huquqiy asosini yanada boyitdi. O‘zbekiston Prezidenti I. Karimov boshliq davlat delegatsiyasi ras miy tashrif bilan
dav lat lar aro munosabatlarning asoslari to‘g‘risida shartnomalar, iqti- sodiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy hamkorlik bitimlari imzolandi. Saudiya Arabistoni, Misr Davlat va hukumat vakillarining O‘zbekis- tonga rasmiy safari paytida imzolangan hujjatlar esa davlatlararo munosabatlarni yanada rivojlantirishga xizmat qilmoqda. O‘zbekis- tonlik yoshlar Qohira universitetida, «Al-Azhar» va «Ayn Shams» univer sitetlarida, misrliklar Toshkent texnika va agrar universitet- la ri da tahsil olmoqdalar. Toshkentda Misr Respublikasining fan va ta’ lim markazi faol ishlab turibdi. 1992-yilda O‘zbekiston Pokiston, Eron va Turkiya tomonidan tuzilgan iqtisodiy hamkorlik tashkiloti (EKO)ga a’zo bo‘lib kirdi. O‘zbekistonning yirik mamlakat –
ga yib bormoqda. 1993-yil 23-25-may kunlari Hindiston Bosh vazi- ri Narasimxa Rao Davlat tashrifi bilan O‘zbekistonda bo‘ldi. Safar kun lari da «O‘zbekiston Respublikasi bilan Hindiston Res pub li ka si 452 o‘rtasida davlatlararo munosabatlar va hamkorlik prinsiplari to‘g‘ri- sida» shartnoma, foyda va mulkka ikki yoqlama soliq solmaslik to‘g‘- ri sida, havo yo‘llari to‘g‘risida va savdo-iqtiso diy hamkorlik to‘g‘ri- sida bitimlar imzolandi. O‘zbekiston Prezidenti I. Karimovning 1993-yil 17–19-avgust kun lari Hindistonga rasmiy tashrifi chog‘ida ikki mamlakat o‘rtasi- da iqtisodiy, savdo va ilmiy-texnikaviy hamkorlik to‘g‘risida bitim, madaniyat, sog‘liqni saqlash, fan, texnika, turizm, sport va omma- viy ax bo rot sohasida hamkorlik qilish to‘g‘risida bitim imzolandi. O‘z be kis ton bilan Hindiston o‘rtasidagi hamkorlik kengayib bor- moqda.
1995-yil 25-avgust kuni Toshkent shahrida Hindistonning «TA TA Projekt LTD» firmasi tomonidan qurib bitkazilgan 600 o‘rinli salo- matlik zali, majlislar xonasi, servis xizmati, yer osti garaji, sauna, barlari, katta restoranlari bo‘lgan zamonaviy mehmonxona ning ochi- lishi fikrimizning dalilidir. Ikki davlat o‘rtasidagi hamkorlik munosabatlarini I. Kari mov ning 2000-yil 1–3-may kunlari Hindistonga qilgan safari yanada yuqori pog‘onaga ko‘tardi. Safar paytida O‘zbekiston Prezi denti Hin dis ton Prezidenti va Bosh vaziri bilan muzokaralar olib borib, uning yaku- nida 10 ga yaqin hujjatlar imzolandi. Ular orasida xal qaro ji noyat - chilik, terrorchilik, diniy ekstremizm, narkotik moddalar va qurol- yarog‘ kontrabandasiga qarshi birgalikda kurashga qaratilgan. «O‘zbe- kiston bilan Hindiston o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risida qo‘sh ma Bayo- not», «Jinoyat-qidiruv ishlarida huquqiy yordam va ekstradit siya to‘g‘risida»gi shartnoma muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, iqtiso- diy, madaniy, ta’lim, axborot, bojxona sohalari bo‘yicha hamkorlik qilish bo‘yicha hujjatlar imzolandi. O‘zbekiston va Hin dis ton o‘rtasi- da o‘zaro manfaatli aloqalarga xizmat qiluvchi 40 ga yaqin hujjatlar qabul qilingan. O‘zbekistonda Hindiston bilan ham korlikda tashkil etilgan 30 ga yaqin qo‘shma korxona faoliyat ko‘r sat moqda. O‘zbekiston va Xitoy aloqalari O‘zbekiston Respublikasi tashqi siyo- sati ning asosiy yo‘nalishlaridan biri Sharq va Tinch okeani havzasi mamlakatlari bi lan alo qa lar o‘rnatish va rivojlantirishga qaratil gan. Bu mamlakat- lar ora sida Xitoy Xalq Respublikasi bilan davlatlararo aloqa o‘matish alo hida ahami yatga ega. O‘zbekiston davlat mustaqilligini qo‘lga kiritgan dastlabki payt- lar da yoq O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasida diplomatik munosabatlar
453 o‘rnatildi. 1992-yil 2–3-yanvar kunlari XXR Tashqi iqtisodiy aloqa va tashqi savdo vaziri Li Lanzin Toshkentda bo‘ldi, shu kunlari ikki mamlakat o‘rtasida diplomatik munosabatlar o‘rnatildi, elchixonalar ochishga qaror qilindi. 1992-yil 12–14-mart kunlari O‘zbekiston Prezidenti I.Karimov- ning XXRga Davlat tashrifi ikki davlat o‘rtasidagi hamkorlikka asos soldi. Safar chog‘ida hamkorlikning turli sohalari bo‘yicha 20 ga ya qin hujjatlar imzolandi. Ular orasida ilmiy-texnikaviy hamkorlik to‘g‘ri si da, qishloq xo‘jaligida hamkorlik to‘g‘risida, sarmoyalarni rag‘batlantirish va o‘zaro himoya qilish to‘g‘risida bitimlar bor edi. 1994-yil 18–20-aprel kunlari XXR Davlat Kengashining Raisi Li Penning O‘zbekistonga Davlat tashrifi paytida O‘zbekiston bilan Xitoy o‘rtasida kredit, xalqaro iqtisodiy hamkorlik, havo transporti aloqalarini yo‘lga qo‘yish bo‘yicha hukumatlararo bitimlar imzolan di. Xitoy tomoni O‘zbekistonda tayyorlanayotgan IL-76 TD va IL-114 samolyotlarini xarid qiladigan bo‘ldi. 1994-yil 24–25-oktabr kunlari O‘zbekiston Prezidenti Xitoyga ikkinchi marta safar qildi va muhim ahamiyatga molik bo‘lgan hujjat – «O‘zbekiston Respublikasi bilan Xitoy Xalq Respublikasi o‘r- ta si da o‘zaro munosabatlarning asosiy prinsiplari, o‘zaro manfaatli ham kor likni rivojlantirish to‘g‘risida bayonnoma», shuningdek, ikki davlat o‘r tasida konsullik shartnomasi imzolandi. Islom Karimov- ning 1999-yil 8–10-noyabr kunlari XXRga uchinchi marta safari chog‘ida siyo sat, iqtisodiyot, madaniyat, telekom munikatsiya soha- larida hujjatlar imzolandi. Ikki tomonlama aloqalar yana da kengay- di. O‘zbekistonda faoliyat ko‘rsatayotgan 78 ta O‘zbe kiston–Xitoy qo‘sh ma korxonasi ikki mamlakat o‘rtasida ham korlikning rivojlanib borayot ganining dalilidir. Xitoy Xalq Respublikasi Raisi Xu Tszintao Davlat tashrifi bilan 2004-yil 14-iyun kuni O‘zbekistonga keldi. Ikki davlat boshliqla- ri uchrashuvida O‘zbekiston–Xitoy munosabatlariga doir masa- lalar muhokama qilindi. 2004-yil yanvar–aprel oylarida o‘zaro savdo hajmi 134 mln AQSH dollariga yetganligi, umumiy qiymati 100 mln AQSH dollariga teng ikki tomonlama loyihalar amalga oshirilayot ganligi qayd etildi. Ikki mamlakat to‘qimachilik, qish- loq xo‘jaligi, mashinasozlik, kimyo, kommunikatsiya sohalarida hamkorlik aloqa larini o‘rnatgan. Muzokaralar yakunida «O‘zbekis- ton bilan Xitoy o‘r ta si da sheriklik munosabatlari, do‘stlik va ham- korlikni yanada rivoj lan tirish va mustahkamlash to‘g‘risida qo‘sh-
454 ma Deklaratsiya» imzo lan di. Ikki mamlakat hukumatlari o‘rtasida narkotik vositalari ning, psixotrop moddalarning noqonuniy ayla- nishi va suiiste’mol etilishi ga qar shi kurashda hamkorlik qilishga, texnikaviy-iqtisodiy hamkorlikka oid, Toshkentda Konfutsiy nomi- dagi institutni tashkil etish bo‘yicha hamkorlik to‘g‘risidagi bitimlar jami 10 ta hujjat im zo lan di. Ikki tomonlama hamkorlik siyosiy, savdo-iqtisodiy, sarmoya- viy, madaniy-gumanitar va boshqa sohalarda izchillik bilan rivojlan- moq da. O‘zbekistonda Xitoy kapitali ishtirokida tuzilgan 488 qo‘ sh- ma korxona faoliyat yuritmoqda. 2002–2012-yilda Xitoy sarmo ya- si ishtirokida qiymati 6,75 milliard dollarlik bir nechta loyiha amal- ga oshi rildi. 2012-yildan Xitoyga O‘zbekiston tabiiy gazi mun ta zam yetkazib berilmoqda. Ikki tomonlama tovar ayriboshlash haj mi 2012- yil da 3,4 milliard AQSH dollariga yetdi. Hamkorlik tobora rivojla- nib bormoqda. O‘zbekiston bilan Xitoy o‘rtasidagi aloqalar do‘stlik, hamkor- lik va sheriklik munosabatlari to‘g‘risidagi shartnoma hamda strate- gik sheriklik o‘rnatish to‘grisidagi qo‘shma deklaratsiya ruhida bar- cha sohalarda rivojlanmoqda. 2008–2013-yillarda tovar ayriboshlash haj mi qariyb 6 barobar oshdi va 2013-yilda 5,2 milliard dollarga yetdi. O‘zbekiston–Xitoy kapitali ishtirokidagi 466 korxona, jumla- dan, to‘la Xitoy sarmoyasi bilan tashkil etilgan 77 korxona faoliyat yurit moq da. XXR Raisi Si Zinpinning 2013-yil sentabr oyida O‘zbe kis ton- ga Davlat tashrifi doirasida umumiy qimmati 15 mlrd dollarga teng loyihalarini barpo etishga oid 31 hujjat imzolandi va amalga oshiril- moq da.
1992-yil mart oyida O‘zbekiston va Ja nubiy Koreya o‘rtasida diplomatik aloqa o‘rnatildi. 1992-yil 19-iyunda O‘z
be kis ton Prezidenti Islom Karimov Janubiy Koreya Respub lika si ga Davlat tashrifi bilan bordi. Bu safar ikki mamlakat o‘rtasidagi iqti so diy, sav- do, madaniy-texnikaviy aloqalar ga asos soldi. «O‘zbe kis ton bilan Janubiy Koreya o‘rtasida davlatlararo munosabatlar va hamkorlik asoslari to‘g‘risida Deklaratsiya» imzolandi. Savdo-iqti sodiy ayir- bosh lash haqida, O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishga mab lag‘ sarf lay digan Janubiy Koreya ishbilarmonlariga beriladigan kafo lat lar haqi da bitimlar tuzildi. Madaniyat, maorif, ommaviy axborot, sayo- hat, sport sohalarida bahamjihat hamkorlik qilishning uzoq mud dat- 455 ga mo‘ljallangan rejalari belgilab olindi. Janubiy Koreya dagi «DAEWOO» Korpo ratsiyasi rahbariyati bilan Asakada avto mo bil za vo di qurishga kelishildi. 1992–1996-yillarda «Uz-DAEWOOavto» O‘zbekiston–Janubiy Koreya qo‘shma avtomobil zavodini loyihalashtirish, qurish ishla- ri amal ga oshirildi. Zavod 1996-yil 25-mart kuni «Damas», «Tico», «Nexia» yen gil avtomobillar ishlab chiqarishni boshlab yubordi. O‘zbekiston bilan Janubiy Koreyaning «Qabul-Tekstil» kompa- niyasi o‘rta sidagi hamkorlik yildan yilga chuqurlashib bormoqda. Mazkur kom paniya O‘zbekistonga 250 mln AQSH dollari hajmida sarmoya kirit di va o‘zlashtirildi. «Qabul-Tekstil» ishtirokida Tosh- kent, To‘y tepa va boshqa shaharlarda qo‘shma korxonalar barpo etildi va xari dor gir, raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqaril- moqda.
Shunday qilib, O‘zbekistonning Janubiy Koreya Respublika- si bilan ham kor ligi kengayib bormoqda. 1999-yilga qadar O‘zbe- kistonga Janubiy Koreyadan 1,2 mlrd AQSH dollari hajmida sar- moya kirib keldi va o‘zlashtirildi. O‘zbekistonda 70 dan ortiq Janu- biy Koreya hamkorligida barpo etilgan qo‘shma korxonalar faoliyat ko‘rsatmoqda. Ikki mamlakat o‘rtasidagi tovar ayir bosh lash hajmi yildan yilga oshib bormoqda. Download 3.12 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|