O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti
Yog‟larning sovunlanishi va yog‟ kislotalar olish
Download 1.63 Mb. Pdf ko'rish
|
Biokimyo qòllanma 2023 uchun maxsus
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kerakli asbob va reaktivlar
- Ishning bajarilishi.
Yog‟larning sovunlanishi va yog‟ kislotalar olish.
Neytral yog‘lar ishqoriy sharoitda gidrolizlanganda glitserin va yog‘ kislotalar (yoki ularning natriyli va kaliyli tuzlari-sovun) hosil bo‘lsa, bunday reaktsiya yog‘larning sovunlanishi deb ataladi. Agar yog‘lar kislota ta‗sirida gidrolizlansa, sovun o‘rniga erkin yog‘ kislotalar hosil bo‘ladi. Yog‘ to‘la gidrolizga uchratilgandan keyin, gidrolizatga kontsentrlangan xlorid kislota qo‘shilsa, erkin yog‘ kislotalar ajraladi. Kerakli asbob va reaktivlar: 50 ml li qizdirishga chidamli kolba, qaytar sovitgich yoki probirka o‘rnatilgan 60-70 sm uzunlikdagi shisha nay, suv hammomi, filtr qog‘oz, chinni kosacha, voronka, probirkalar, pipetkalar, shisha tayoqcha, kaliy gidrokidning spirtdagi 10 % li eritmasi, kontsentrlangan xlorid kislota, lakmus qog‘oz, efir, Na 2 CO 3 ning 10% li eritmasi, fenolftaleinning spirtdagi 0,1% li eritmasi, kaliy xloridning 5% li eritmasi, 10% li qo‘rg‘oshin atsetat eritmasi, paxta moyi. Ishning bajarilishi. 50 ml li kolbaga 1g mol yog‘i yoki paxta moyi olib, uning ustiga 10% li KOH ning spirtli eritmasidan 10 ml guyiladi. Kolba og‘zi gaytar sovitkich sifatida uzunligi 60-70 sm bo‘lgan shisha nay o‘rnatilgan probka bilan berkitiladi. Shundan keyin kolbadagi aralashma gaynayotgan suv hammomida 30-45 minut davomida gizdiriladi. Gidroliz tamom bo‘lganligiga ishonch hosil gilish uchun, kolbadagi aralashmadan shisha tayogcha yordamida 1 tomchi olib 2-3 tomchi suvda aralashtiriladi va filtr gog‘ozga tomizib guritiladi. Agar filtr gog‘ozda dog‘ golsa, gizdirish davom ettiriladi, dog‘ golmasligi esa gidroliz tamom bo‘lganligini bildiradi. Gidroliz oxiriga yetgach gidrolizatni chinni kosachaga olib, ustiga 10 ml suv guyiladi va suv hammomida spirt to‘la uchib ketguncha gizdiriladi. Shundan keyin gidrolizatdan 3-4 ml olib, unga 3-4 tomchi kontsentrlangan xlorid kislota go‘shilsa, ajralib chiggan erkin yog‘ kislotalar cho‘kadi. Cho‘kma filtrlanadi va distillangan suv bilan yuviladi, filtrat esa tashlab yuboriladi. Cho‘kmani yuvish voronkadan o‘tayotgan suvning kislotaliligi lakmusga nisbatan neytral bo‘lguncha davom ettiriladi. Olingan toza yog‘ kislotalar cho‘kmasi 2 ml efirda eritiladi. Probirkaga 2 ml spirt guyib, uning ustiga 10% li soda eritmasidan 2 tomchi go‘shiladi, suyuglik pushti-gizil rangga bo‘yaladi. Shu gizil rangli suyuglik ustiga yog‘ kislotalarning efirli eritmasidan go‘shiladi, natijada aralashmadagi soda bilan yog‘ kislotalar reaktsiyaga kirishib, muhit neytrallanadi va eritma rangsizlanadi. Chinni kosachada golgan gidrolizatdan 3 ta probirkaga 1 ml dan guyiladi. Birinchisiga teng hajmda suv go‘shib chaygatiladi. Hosil bo‘lgan sovun suvning sirt tarangligini pasaytiradi, natijada ko‘pik hosil bo‘ladi. Ikkinchi probirkadagi gidrolizat ustiga kaltsiy xloridning 5% li eritmasidan bir necha tomchi tomiziladi, bunda yog‘ kislotalarining kaltsiyli tuzi hosil bo‘ladi, bu tuz suvda erimasligi sababli cho‘kmaga tushadi. Download 1.63 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling