O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi qoraqalpoq Davlat Universiteti

P = P₆ – (h₂-h₁)
Agar suyuqlik qaynash vaqtida toshib ketsa, unda idish ichiga mayda shisha tayoqchalar solish kerak. Bu suyuqlikning bir tekisda qaynashiga yordam beradi.
Simobning to’yingan bug’ bosimlari

T, ^0C	r,mm sm.ust	r,kPa	T, ^0C	r,mm sm.ust	r,kPa
110 120 130 140 150 160 170 180	0.454 0.738 1.173 1.182 2.768 4.213 6.034 8.678	0.060 0.098 0.156 0.243 0.369 0.562 0.804 1.157	190 200 210 220 230 240 250 -	12.28 17.12 23.25 31.92 42.75 56.57 74.12 -	1.637 2.282 3.316 4.256 5.700 7.542 9.882 -

Suyuqliklarning to’yingan bug’ bosimini o’rganishga mo’ljallangan
moslama tuzilishi
1-qaynatgich, 2-termometr.3- sistema havosin sovitishga mo’ljallangam jo’mrak, 4-havoni qizdirishga mo’ljallangan kapillyar jo’mrak,5-isitgich, 6-manometr,7-sovitgich, 8-qo’shimcha hajm.


Atseton va xloroform sistemasi bug’ining bosimi

Bosim, k Pa	1,333	7,999	13,332	53,328	101,325
Metil spirti	-16,2	12,1	21,1	49,9	64,7
Aseton	-13,1	-2,0	7,7	39,5	56,5
Brom	-	-0,6	9,3	41,0	58,2

Turli moddalar qaynash haroratlarining (0 C)bosimga
bog`liqligi

Xulosa
Suyiq fazo erituvchi yoki eritma bilan muvozanatda turgan bug’ bosimi to’yingan bug’ bosimi deb ataladi.

Bu bosim doimiy temperaturada doimiy kattalik. Eritmalar umumiy suyuqliklarni o’rganishda to’yingan bug’ bosimi fundamental xossa bo’lib xisoblanadi. Sababi suyuqliklarning ko’pgina xossalari shu xossalarga bog’liq. Qandaydir bir hajmdagi erituvchiga oz-oz miqdorda unda eriydigan modda qo’shib borilsa va eritma ustidagi bosim o’lchansa bosimning pasayishi kuzatiladi.
Eritma ustidagi erituvchining to’yingan bug’ bosimining erigan moddaning molyar qismiga teng.
Bu Raul qonuni dep ataladi. Berilgan eritma uchun, bug’ bosimining pasayishi erigan modda tabiatiga bog’liq bo’lmay, faqat eritmaning konsentratsiyasiga bog’liq. Bu qonunni Raulning 1(yoki tanometrik)qonuni deyiladi. Raulning 1 qonuniga faqat ideal eritmalar bo’ysunadi.
Fransuz olimi Raul 1887 yilda ko’p tajribalar o’tkazib, kam uchuvchan moddalarning suyultirilgan ertmalari uchun quyidagi qonunni ta’rifladi: noelektrolit moddalarning suyultirilgan eritmalarida bug’ bosimining pasayishi o’zgarmas temperaturada ma’lum miqdordagi erituvchida erigan moddaning massasiga to’g’ri proporsional bo’lib, erigan modda xiliga, tabiatiga bog’liq emas.
Bug’ bosimi bilan eritma tarkibi orasidagi grafik ko’rinishida chizish uchun absissa o’qiga eritma tarkibi (molyar qism hisobida), ordinat o’qiga bo’lsa bug’ bosimi qo’yiladi. Ya.Z.Zavidskiy 1900 –yilda bir –necha suyiq sistemalarning bug’ bosimini tekshirib, benzol va etelin xlorid sistemasida bug’larning umumiy va parsial bosimlari bilan tarkib orasidagi bog’lanish to’g’ri chiziqlar ko’rinishida ekanligini aniqladi.
Fоydаlаnilgаn аdаbiyotlаr

1. Gerasimov Ya.İ h’.t.b. “Kurs fizicheskoy ximii”, M. Ximiya 1966-yil.

2. Stromberg A.G., Semchenko D.T. “Fizicheskaya ximiya”. M.Ximiya. 1988-yil.

3. Usmonov X.U., Rustamov H.R., Rahimov X.R. “Fizik-kimyo”Toshkent. “O’zbekiston” 1974-yil.

4. Boboev T.M., Rahimov H.R. “Fizikaviy va kolloid kimyo”. Toshkent 2004-yil.

5. Xoldorova T.X. “Fizik va kolloid kimyodan masala va mashqlar”. Toshkent. “O’zbekiston”. 1993-yil.

6. “Fizik kimyodan amaliy mashg'ulotlar”. Toshkent. “O’zbekiston”-1998-yil.

7. Damaskin B.B, Petriy O.A., “Ektroximiya” M.Vısshaya shkola. 1987-yil.

8. Kireeev V.A. “Kurs fizicheskoy ximii”, Gosxim izd. 1975-yil.

9. Tovbin M.V. “Fizicheskaya ximiya” Kiev 1975-yil.

10. “Fizik Kimyo”Tashkent 2004-yil.

Internet materiallari:

www.ziyonet.uz

www.google.uz