O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat universiteti

3. Smart-shartnoma tasnifi 
Mintaqaviy huquqiy tizim paradigmasida bo‗lib, qonuniy va mantiqiy 
jihatdan aniq ta‘rifni shakllantirish lozim – smart-shartnomaning barcha umumiy 
huquqiy xususiyatlari, o‗ziga xos belgilari, shuningdek, mustaqil huquqiy institut 
sifatida malaka tizimida birlashtirilgan shaxsiy atributlar. 
Shuni esda tutish kerakki, BC/DLT
texnologiyalari juda tez rivojlanmoqda, 
shuning uchun texnologiyaning tavsifiga asoslangan ta‘rif aniq eskirgan bo‗ladi. 
Bu shuni anglatadiki, ta‘rifni ishlab chiqishda iloji boricha qisqacha smart-
shartnomaning asosiy mohiyatini va texnologiyalarni rivojlantirish bilan 
o‗zgarmaydigan muhim xususiyatlarni ta‘kidlash kerak. 
O‗ziga xos xususiyatlar mezonlari quyidagicha bo‗lishi mumkin: 

joylanish muhiti (―on-chain‖ - ommaviy, yoki ―off-chain
‖
- xususiy blokcheynlar); 

dastur kodi spetsifikatsiyasi; 

tekshirish usuli. 
Individual xususiyatlar quyidagicha bo‗lishi mumkin: 

identifikatsion atributlar (shartnoma manzili va b.); 

egasi (hisobga olish yozuvi, hamyon va b.); 

shartnomaning dastur kodi. 
4. Tizimni pasportlashtirish va ro‘yxatdan o‘tkazish. 
Bu erda so‗z bevosita BC/DLT ning axborot tizimi haqida boradi. Agar bizga 
BC/DLT va smart-shartnoma shu‘ba texnologiyasining asosiy xususiyatlari muhim 
bo‗lsa, ushbu xususiyatlarni tekshirish bo‗yicha ekspertiza bo‗lishi lozim, uning 
natijalari bo‗yicha blokcheyn-tizim registratsion maqom va umumlashtirilgan 
formal guvohnoma (pasport) ga ega bo‗ladi. Bu jarayon tasnif deb ataladi, ya‘ni 
huquqiy tartib axborot tizimiga BC/DLT ning axborot tizimi o‗zlashtiriladi.
BC/DLT xususiyatlari axborot tizimida doimiy monitoringni zarurati 
murojaat qilmaslik uchun dasturiy kod bazasining va ro‗yxatga olish bazalarining 
autentikligini ta‘minlaydigan bunday sertifikatlash tartibini nazarda tutish kerak 
(masalan, xesh-summalardan foydalanish).