O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Nazorat savollar 
1. Xom ashyo deganda nimani tushinasiz? 
2. 
Dorivor o‗simlik xom ashyolarini tayyorlashda qanday ishlar 
bajariladi 
3. 
Dorivor o‗simliklarni tayyorlashni uyushtirishda quyidagilar bajariladi 
va tashkil qilinadi: 

---

17 
4 -MAVZU. DDORIVOR XOM-ASHYO MAHSULOTLARNI 
Reja 
1. 
Ddorivor xom-ashyo mahsulotlari turlari 
2. 
Er ustki xom ashyo 
3. 
Er ostki organlar 
 
Tayanch iboralar: Biologik faol moddalar, Barglar, Kurtaklar, 
Po„stloqlar, Gullar, Meva va urug„lar, ildiz, ildizpoya, tuganak va piyozlar 
 
Ddorivor 
xom-ashyo 
mahsulotlarni. 
Biologik 
faol 
moddalar 
o‗simliklarning hamma organlarida bir vaqtning o‗zida ko‗p miqdorda 
to‗planmaydi, shuning uchun ham ularni turli vaqtlarda tayyorlashga to‗g‗ri keladi. 
Dorivor o‗simlik xom-ashyo mahsulotlarini quyidagi muddatlarda yig‗ib 
olish lozim bo‗ladi: 
Barglar odatda o‗simlik gullashi oldidan yoki gullaganida yig‗ib olinadi. 
Barglar juda ohistalik bilan, iloji boricha o‗simlikka zarar etkazmasdan yig‗ib 
olinadi (belladonna, angishvonagul va boshqa o‗simlik barglari). 
Ba‘zan o‗t o‗simliklarning bargini tayyorlash uchun er ustki qismi o‗rib 
olinadi, so‗ngra barglari teriladi yoki er ustki qismi quritib maydalanadi. Barglari 
ajratilib, poyasi va shoxlari olib tashlanadi. Bunda novda va gullar aralashmasi 
barglarga qo‗shilib ketishi mumkin (yalpiz, gazanda va boshqa o‗simliklar). 

---

18 
1-rasm. Barg xom- ashyolari 
O‘simlikning er ustki qismi (o‘t) o‗simlik gullaganida yig‗iladi. 
O‗simlikning er ustki qismi poyasining tagidagi barglar oldidan o‗rib olinib, 
poyaning bargsiz qismiga tegilmaydi. Bo‗yi baland o‗simliklarning esa poyasining 
tepa qismi (10-20 sm uzunlikda) va shoxchalari kesib olinadi (achchiq shuvoq, 
dalachoy va boshqa o‗simliklar). 

---

19