O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

NОMА`LUM MОDDАNI IDЕNTIFIKАTSIYA QILISH.

FUNKTSIОNАL GURUHLАRGА ХОS TАJRIBАLАR QILISH

Spirtlarning sifat analizi reaksiyalari



1. Na metali bilan ta’siri.

Toza va quruq prabirkaga 2 ml dan quyidagi: birinchisiga etil, ikkinchisiga izopropil va uchunchisiga amil sipirtlari solinadi. Har bir probirkaga Na metali bo’lakchalari solinadi. Reaksiya tezligi kuzatiladi.

Raksiya tenglamalarini yozing.



2. Ruh hlorid eritmasi bilan ta’siri (Lukas namunasi)

Birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlarni bir-biridan farq qilishi uchun spirtlarning konsentirlangan xlorid kislotadagi ZnCl₂ eritmasi bilan ta’sirida radikal bilan bog’langan oksigruppa o’zgaruvchanligiga qarab aniqlanadi.

ROH+HClRCl +H₂O

Uchlamchi spirtlar bu reaktiv bilan shiddatli reaksiyaga kirishadi. Suvda erimaydigan galogenalkillar hosil qilinadi. Birlamchi spirtlar esa uzoq muddatli qizdirishdan song ta’sirlashadi. Ikkilamchi spirtlar oraliq o’rinni egallaydi. Tajriba:1,6g ZnCl₂ ning 1ml HCl dagi eritmasi tayyorlanadi va 3 qismga ajratiladi. Har bir qismga 3-4 tomchidan mos holda birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlar solinadi. Kuchli qozg’atilib 25^o-30^o C suv solingan stakanda qoldiriladi. Reaksiya boshlanganligini eritmaning galogenalkil hosil bo’lishi hisobiga loyqalanishidan bilish mumkin. Har bir probirkada loyqalanish vaqti belgilanadi, uchlamchi va ikkilamchi spirtlarni quyidagicha ZnCl₂ siz farq qilish mumkin. Bunday hollarda uchlamchi spirtlar konsentirlangan HCl bilan 3-5 minutda ta’sirlashadi. Ikkilamchi spirtlar esa reaksiyaga kirishmaydi.