O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

 

---

73 
MAVZU: SHARQIY AFRIKA , JANUBIY AFRIKA TABIIY 
GEOGRAFIK REGIONLARI 
REJA : 
1. 
Sharqiy Afrika tabiiy geografik rayoniga umumiy tavsif. 
2. 
Sharqiy Afrika tabiiy geografik regionning o'lkalariga tavsif. 
3. 
Janubiy Afrika tabiiy geografik regioniga umumiy tavsif. 
4. 
Janubiy Afrika tabiiy geografik regioni o'lkalariga tavsif. 
 
Adabiyotlar : 
1. 
T.V.Vlasova, «Materiklar tabiiy geografiyasi». Toshkent «Uqituvchi» 
nashriyoti 1981 y. 1 tom (437-458 betlar ). 
2. 
T.V.Valosova «Fizicheskaya geografiya materikov» Chast-1, Chast-2, 
Toshkent 1986 g. 
3. 
P.P.Vtorov N.N.Drozdov «Biogeografiya materikov» Moskva,Izdatelstvo 
«Prosesheniye» 1974 g.
4. 
A.Qozoqov, H,Ma'sudov «Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi kursidan
amaliy mashg'ulotlar va mustaqil ishlar» Toshkent «O'qituvchi» nashriyoti 1992 y. 
Sharqiy Afrika. Janubiy Afrika. 
Sharqiy Afrika : Bu region materikning boshqa qismlarida tog' Relyefining 
ustun turishi va ularning hilma-hilligi bilan ajralib turadi. Sharqiy Afrika
Relyefining parchalanganligi yer to'sti yoriqlarining taraqqiy etishi qadimgi va 
hozirgi jarayonlarning kuchligi bilan boshqa o'lkalardan farq qiladi. Region 
materikning har ikkala qismida joylashgan. Region Relyefining xilma xilligi va
tog'larning past balandliklari atmosfera sirkuliyasiyasining turlicha ta'siriga olib 
keladi. VA xilma xil landshaftlarni vujudga keltiradi. Sharqiy Afrikada materikning
asosiy suv ayirgichi joylashgan bo'lib materik yirik daryolarning asosiy qismi 
mana shu xududdan boshlanadi. Afrikaning ana shu xududdida tog'ligi Samali
platosi va sharqiy Afrika tog'ligi yaqqin ajralib turadi.
 
Efiopiya Samali o'lkasi: Bu o'lka g'arbda oq Nil botig'i bilan 
chegaralanadi,shimoli sharq, janubi sharqiy qismlari esa Qizil dengiz Adam
qo'ltig'i va Hind okeani sohilidan o'tadi. O'lkaning janubiy chegarasi Rudolf 
ko'lining shimoliy va sharqiy qismlaridan o'tadi. Efiopiya tog'ligi va Somali
platosiga yog'inini asosan Hind okeanidagi mussonlar keltiradi. O'lkada yillik g'in 
miqdori 1000 mm dan ortiq. Tog'li rayonlar hisobga olinmaganda yillik xarorat bir 
hil o'rtacha Q 200 dan tushmaydi. Maksimal xarorat
Q 40Q500 ga yetadi. Efiopiya tog'ligidan chuqur vodiylar xosil qilgan ser ostona
daryolar oqib o'tadi. Bu tog'likda qalin ekvatorial o'rmonlar tarqalgan bo'lib bu 
o'rmonlardan bananlar palmalar kauchukli liana o'simliklari keng taraqalgan. O'lkada 
hayvonotlarning yirtqich turlari ko'p miqdorni tashkil etadi.