O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

Markaziy Afrika : Markaziy Afrika tabiiy sharoitining tarkib topishida uning 
ekvatorial mintaqa va subekvatorial mintaqalarining janubiy va shimoliy 
chekkalarida joylashganligi ayniqsa katta ahamiyatga ega. Bu yerda 2 ta tabiiy 
geografik o'lka Gveniya sohili va Kongo katlovinasi atrofdagi tog'lar bilan ajralib 
turadi. 
Shimoliy Gveniya o'lkasi: Bu o'lka Gveniya qo'ltig'ining past tekislikdan 
iborat shimoliy sohili keng polosasini shuningdek shimoliy Gveniya qirlarida o'z 
ichiga oladi. O'lka iqlimi subekvatorial iqlim bilan ekvatorial iqlim oralig'idagi 
iqlimdir. Gveniya sohilining Niger daryosidan keyingi eng katta daryosi Volta. Bu 
o'lkada ko'pdan ko'p kichik orollar bor. Sharqda Niger daryosi kuyi oqimining 
vodiysi Kamerun tog'lari bilan chegaralangan. Bu massivning konus shaklidagi
Fako chuqqisi balandligi 4070 m gacha bo'lib, butun g'arbiy Afrikaning eng 
baland nuqtasi hamdir. Kamerun massivi yon bag'irlarida ko'plab yogin. Kamurun 
massivining okeanga qaraganda yon bag'irlarida 9000 mm dan ortiq yog'in yog'adi. 
Bu butun Afrikaga eng ko'p yog'in tushadi. Boshqa rayonlarda sohil chizig'ining
yo'nalishi va tog' yon bag'irlarining eksposiyasiga qarab yiliga 2000 mm dan 3000 
mm gacha yog'in yog'adi. O'lka florasi tarkibida bromilliy oilasidan bo'lgan o'tsimon
o'simlik topishdi, sohilning tropik o'rmonlarida shuningdek kaktuslar oilasining 
yagona yavovoyi vakili rijalik epifik kaktusi ham uchraydi. Niger deltalarida 
Mongre chakalakzorlari bor. Sohil bo'yidadagi pasttekislik va tog'larning yon 
bag'irlarida sernam tropik o'rmonlar O'lkaning hayvonot dunyosida, maymunlar 
jumladan shimponze yashaydi. Afrika fillar yirtqichlar antilopalar qushlar va har hil 
sudralib yuruvchilar uchraydi. 
Kongo botig'i: Bu o'lka ekvatorning har ikkala tomonda joylashgan bo'lib, 
Atlantika okeani qirg'oqlarida sharqiy Afrika tog'larigacha cho'zilgan. Shimolda 
uning chegarasi 50 shimoliy kenglik bo'ylab, janubda esa 100 janubiy kenglikdan
o'tadi. Kongo daryosi o'rta oqimi hamda Kongo havzasi va Afrikadagi boshqa
daryolar orasidagi suv ayirg'ichlarni hosil qiladigan qirlar ham shu o'lka tarkibiga 
kiritiladi. O'lka seryomg'ir va bir hilda yuqori harakatli bo'lib turadi. O'lka yomg'ir 
rejimi Kongo havzasining tekislik qismi 1500 mm gacha yetadi. Atlantika okeani
sohilining janubiy qismida Bengal sovuq oqimi ta'sirida yog'in miqdori kamayib 
boradi. YOg'in sochinning bu o'lkada taqsimlanishi ko'plab daryo vodiylarning 
mavjudligi va ularning joylashgan o'rniga qarab tuproq va o'simlik kompleksi hilma-
hil bo'ladi. Kongo havzasida kvproq sernam ekvatorial o'rmonlar tarqalgan. Bu 
o'rmonlarda oziq-ovqat texnika uchun zarur bo'lgan o'simlik turlari keng tarqalgan.
O'rmonlarda palma seyba kauchukli qizil daraxt pastki qismida esa qalin o't
o'sitmliklari bilan qoplangan. O'sha o'rmonlada 
fillar maymunlar jumladan gorilla va shimpanze 
chakalakzorlarda turli yirtqichlar daryo bo'ylarida esa begamotlar keng tarqalgan.