O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

Savol: 
1. 
Materikni kashf etishi haqida so'zlab bering?
2. 
materikni boshqa materiklardan farqni ko'rsating? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

85 
MAVZU: ANTRAKTIDA MATERIGINING IQLIMI VA ORGANIK
DUNYOSI 
REJA: 
1. Materik iqlimga o'ziga xosligi. 
2. Materikda o'simlik va hayvonot dunyosining tarqalishi uning hususiyatlari. 
3. 
Materik organik dunyosining boshqa materik organik dunyosidan farq. 
 
Adabiyotlar: 
1. 
T.V.Vlasova «Materiklar tabiiy geografiyasi» Toshkent «O'qituvchi»
nashriyoti 1983 y (282-286 betlar). 
2. 
T.V.vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Chast-1, Chast-2, Toshkent
Izdatelstvo «Prosvesheniye» 1976 god. 
3. 
P.P.Vtorov, N.N.Drozdov «Biografiya materikov» Moskva Izdatelstva 
«Prosvesheniye» 1974 god. 
4. 
O.Muminov «Materiklar tabiiy geografiyasidan studentlarning mustaqil 
ishlari» toshkent «O'qituvchi» nashriyoti 1977 yil. 
Yanvar harorati -200 dan kam bo'ladigan joylar ham bor. Yozda materikda 
haroratning 00 dan 3-40 S gacha yuqori bo'lishi havoning ochiq bo'lishi bilan 
bog'liqdir chunki havo ochiqligida insolyasiya juda kuchli bo'ladi. Agar yozda 
materikning chekka qismlariga siklon faoliyati ta'sir etadigan bo'lsa hamma vaqt 
sovuq tushib qor yog'adi. 
 
Iqlim va organik dunyosi: Yerning hech bir joyida Antorktida materigidagi
kabi butun yil yil bo'yi havo harorati mustaqil pas bo'lmaydi va bunchalik pas 
harorat qayd qilinmagan. Qishda materikning ichki qismida bir necha oy
davomida qutb tuni bo'ladi. Bularning hammasi materik radiyasiya balansining 
kesik manfiy jonligiga sabab bo'ladi. Antarktida materigining ichki qismlarida 
ayniqsa uning sharqiy aktorida havo harorati juda past bo'lgan ochiq va quyoshli
ob-havo ko'p bo'ladi. Sovet tadqiqotchilari Vostok stansiyasida qishda -88,30
haroratni qayd qilishga materikda iyulning o'rtacha harorati -500 , o'rtacha avgust 
harorati 520 ga teng. O'rtacha iyul harorati -600 , -700
.
Umuman olganda materikni 
o'rab turgan okean xalqasi materikning chekka qismlariga yozda ancha sovuq 
qishda iliqroq bo'ladi. Shamollarning kaytalanib turishi va tezligi materikni chekka 
qismlarida va okean ustida katta oqim shamollarining tezligi ko'pincha sekundiga 30-
50 m ga ayrim o'qtin shamollarda 90 m ga yetadi. Antarktidada sohilning ba'zi
yerlarida bo'ronlar tarzida shamollar tez-tez esib turadi.