O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti “tasdiqlayman”
Download 1.28 Mb. Pdf ko'rish
|
ozbekiston respublikasi tijorat banklarini litsenziyalash amaliyoti
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4-rasm. Tijorat banklari jami kapitalining o‘sish dinamikasi 8
- 5-rasm. Tijorat banklarida depozitlarning o‘sishi dinamikasi 9 (mlrd.so‘m)
- 6-rasm.Tijorat banklari jami aktivlari dinamikasi 10 .(trln.so‘m)
- 3–jadval Tijorat banklari kredit qo‘yilmalari dinamikasi 11 (mlrd. so‘mda)
- 7-rasm.Tijorat banklari kredit qo‘yilmalari dinamikasi, mlrd so‘m 12
- Reyti ngi Prognoz O’zlashtirilg an sana Yang ilangan
- O’zR TIF Milliy banki Aniqlanmagan 4 «Invest Finance Bank»
- Xalq banki
- AT "Qishloq qurilish bank"
- O’zbek-Turk qo’shma banki "O’T-Bank"
- "Universal Bank" XOATB
- XOATB "Orient Finans"
- Eron "Soderot" bankining Toshkent shahridagi shoba banki Aniqlanmagan
- “Amirbank” xususiy ochiq aktsiyadorlik-tijorat banki
|
3-rasm. Respublikamizda bank infra tuzilmalarining o‘zgarish dinamikasi. 7 Rasm ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, so‘nggi yillarda mamlakatiizda bank infra tuzilmasi kengayib bormoqda. 2009 yilda bank nfratuzilmalarining soni 9069 tani tashkil etgan bo‘lsa, 2012 yilda ularning soni 9551 taga va 2013 yilda 9558 taga etgan. Bu ijobiy holatlardan bo‘lib, mamlakatimizda bank xizmatlari ko‘lami va sifat darajasi oshib boayotganligidan dalolat beradi. 2013 yilda bank tizimida amalga oshirilgan izchil va aniq maqsadli islohotlar banklar kapitallashuv darajasi va depozit bazasining yuqori sur’atlarda o‘sishiga imkon berdi va natijada bank tizimining moliyaviy barqarorligi mustahkamlanib, moliyaviy vositachilik roli kengaydi hamda ko‘rsatilayotgan bank xizmatlari sifati yanada oshdi. Bank tizimining moliyaviy barqarorligi va rivojlanishi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 7 yanvardagi PQ-1464-sonli Qarori bilan tasdiqlangan indikatorlar tizimiga asosan tahlil qilinganda, bank tizimining barcha ko‘rsatkichlari «yuqori darajada»gi indikator baholariga muvofiq kelmoqda.
7 O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki ma`lumotlari 35
Xususan, bugungi kunda bank tizimi kapitalining etarlilik darajasi 24,3 foizni tashkil etib, u xalqaro bank nazorati bo‘yicha Bazel qo‘mitasi tomonidan belgilangan 8 foizlik talabdan 3 barobar ko‘pdir. 2014 yilning 1 aprel holatiga ko‘ra, banklarning umumiy kapitali 6,5 trln. so‘mdan oshib ketdi.
8 Rasm ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, tijorat banklari jami kapitali keyingi yillarda yuqori sur’atlarda o‘sib borish tendensiyasiga ega bo‘lgan. Xususan, tijorat banklari umumiy kapitali 2012 yilda 2011 yilga nisbatan 16,2 foizga oshib, 6,2 trln. so‘mga etdi. 2013 yilda esa 6.5trln.so‘mni tashkil qildi. O‘zbekiston Respublikaasi Prezidentining 2010 yil 26 noyabrdagi “2011-2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko‘rsatkichlarigaerishishning ustuvor yo‘nalishlari to‘g‘risida”gi 1438-sonli Qaroriga asosan tijorat banklari qo‘shimcha aksiyalarni chiqarish orqali xususiy kapitalni 2015 yilgacha 2,1 barobarga oshirish ustuvor yo‘nalishlardan biri hisoblanadi. Bank tizimi barqarorligining yana bir muhim ko‘rsatkichi hisoblangan likvidlik darajasi 2013 yilda ham 65 foizdan yuqori darajada saqlanib qolayotganligi va ushbu ko‘rsatkichning talab etiladigan minimal darajadan 2,2 barobar ortiqligi
8
internet sayti ma`lumotlari
36
mamlakatimiz bank tizimining mustahkamligini hamda har qanday tashqi va ichki salbiy ta’sirlarga to‘la bardosh bera olishini tasdiqlaydi. Banklar tomonidan aholiga xizmat ko‘rsatish indikatorlari, jumladan, bank xizmatlaridan foydalanish darajasi har 100 ming (katta yoshli) aholiga to‘g‘ri keladigan bank muassasalari soni 49,7 tani tashkil etib (30 tadan ko‘pi yuqori bahoga to‘g‘ri keladi), «yuqori daraja» va har mingta katta yoshli aholiga to‘g‘ri keladigan jismoniy shaxs-omonatchilar hisobvarag‘i soni 1028 birlikni tashkil etib, bu bo‘yicha ham (1000 tadan ko‘pi) «yuqori daraja» baholariga muvofiq kelmoqda. Shuningdek, yuqoridagi qaror talablari bo‘yicha respublika bank tizimida depozitlar hajmi dinamikasi, kredit qo‘yilmalari hajmining o‘zgarishi kabi indikatorlar ham yuqori darajadagi baholarga muvofiq kelmoqda. Shu bilan birga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012 yil 20 apreldagi 117-sonli qarori asosida 2012 yilning 1 iyulidan boshlab joriy etilgan, hududlarda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi, shu jumladan, moliya-bank sohasi faoliyatini baholovchi indikatorlarning har chorakdagi tahlili natijalari tijorat banklarining hududlardagi filiallari ko‘rsatkichlarining yuqoriligini ko‘rsatdi. 2013 yilda tijorat banklarining respublika hududlaridagi filiallar tarmog‘i yanada kengayib, 2014 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, ularning soni 837 taga etdi. Bank muassasalarini aholi va ishlab chiqarish korxonalari hududlariga yaqinlashtirish orqali bank xizmatlaridan foydalanish sharoitlarini yanada qulaylashtirish maqsadida tashkil etilgan minibank va maxsus kassalar soni o‘tgan yilda 66 taga ko‘payib, ularning soni 4196 taga etdi, shundan 2156 tasi qishloq joylarida joylashgan. Bundan tashqari, aholidan kommunal va boshqa to‘lovlarni bevosita aholi yashash joylariga borib qabul qiluvchi 505 ta ixtisoslashtirilgan ko‘chma kassa faoliyati yo‘lga qo‘yildi.
37
Respublikamizdagi tijorat banklari bilan keng qamrovli va o‘zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini mustahkamlash maqsadida mamlakatimizda xorijiy yirik banklarning 6 ta vakolatxonalari faoliyat yuritmoqda. Mamlakatimiz banklarining barqaror mavqei bank tizimiga bo‘lgan ishonchning, xususan, aholi va xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning bank depozitlarida saqlanayotgan bo‘sh pul mablag‘lari hajmining barqaror yuqori sur’atlarda oshib borishiga mustahkam asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Shu bilan birga, aholi daromadlarining barqaror o‘sib borayotganligi, aholiga xizmat ko‘rsatishning uslub va mexanizmlarining takomillashishi, omonatlarning ishonchli saqlanishini ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar hamda aholi omonatlari to‘liq qaytarilishining davlat tomonidan kafolatlanganligi tijorat banklari resurs bazasining muntazam ravishda oshib borishini ta’minlamoqda. Amalga oshirilgan ishlar natijasida aholi va xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning tijorat banklaridagi depozitlari umumiy hajmi 2013 yil boshiga nisbatan 30,2 foizga ortib, 2014 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, 26,1 trln. so‘mga etdi.
9 (mlrd.so‘m)
9
9 www.cbu.uz internet ma’lumotlari
38
Rasm ma’lumotlaridan ko‘rinib turganidek, 2010-2013 yillar mobaynida depozitlar summasi muntazam o‘sish tendensiyasiga ega. SHu qisqa davr ichida bank depozitlar deyarli 3 martaga, omonatlar esa 2,8 martaga oshgan va 2013 yil holatiga mos ravishda 26102 mlrd so‘m va 8310 mlrd so‘mni tashkil etgan. Depozitlar summasining o‘sishi bir vaqtning o‘zida tijorat banklari jami kapitalining ham ortishini shart qilib qo‘yadi. Shu bilan birga tijorat banklarining kreditlash potensiali ham ortadi. Bank infratuzilmasining kengayib borayotganligi, o‘z navbatida, moliya bozorida raqobat muhitining kuchayishi hamda bank xizmatlari sifatining yanada oshishiga xizmat qilmoqda. Tijorat banklari resurslari tarkibida muddatli depozitlar muhim moliyaviy manba hisoblanib, bank resurslari barqarorligi ko‘p jihatdan shu manbalarning ulushini yuqoriligiga bog‘liq. O‘zbekiston tijorat banklari resurslari tarkibida depozit mablag‘lari hisobidan shakllantirilayotgan mablag‘larining ulushi xalqaro bank amaliyotidagi darajadan ancha past. Odatda, xalqaro bank amaliyotida ushbu ko‘rsatkich kamida 60–65 foizni tashkil etadi. Pul massasining maqsadli parametrlaridan kelib chiqqan holda tijorat banklari tomonidan uzoq muddatli depozitlar jalb qilinishini yanada rag‘batlantirish maqsadida majburiy rezervlar normasi, yuridik shaxslarning muddati 1 yilgacha bo‘lgan depozitlari uchun - 15 foiz, muddati 1 yildan 3 yilgacha bo‘lgan depozitlari uchun – 12 foiz, muddati 3 yildan ortiq bo‘lgan depozitlari uchun - 10,5 foiz miqdorida qilib belgilandi. Bank resurslarining aksariyat qismini jalb qilingan mablag‘lar tashkil etishi bilan banklar iqtisodiyotning boshqa sub’ektlaridan ajralib turadi. Odatda bankning o‘z mablag‘lari 20%gacha etadi, boshqa tijorat korxonalarida esa bu ko‘rsatgich 50-60%ni tashkil etadi. Banklardagi depozitlar bazasining yanada mustahkamlanishi va umumiy kapitalning oshirilishi banklarning kreditlash va investitsiyalash imkoniyatlarini kengaytirib, bank aktivlari hajmining oshishiga imkon bermoqda. Buning natijasida tijorat banklarining jami aktivlari hajmi 2013 yil 1 yanvar holatiga
39
nisbatan 30 foizga oshib, joriy yilning 1 yanvar holatiga ko‘ra, 43,9 trln. so‘mni tashkil etdi.
10 .(trln.so‘m) Rasm
ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, tijorat banklari aktivlari dinamikasida yildan yilga o‘sish sur’atlarini kuzatishimiz mumkin. 2011 yilda 33.7 trln.so‘mdan 2013 yilga kelib 43.9 trln.so‘mga etgan. YAIMda bank aktivlarining ulushi ham ortmoqda. O‘z navbatida tijorat banklari aktivlarining YAIMdagi ulushi ham oshib, mos ravishda 2013 yilda 36.8%ni tashkil etgan. Bunday holat ijobiy baholanadi,chunki banklarning likvidligi va to‘lovga qodirligining barqaror bo‘lishiga olib keladi. Bugungi kunda, bank aktivlarining asosiy qismini kredit quyilmalari tashkil etadi. Sababi, tijorat banklarida kreditlash amaliyotini to‘g‘ri tashkil etilishi tufayli bankning asosiy daromadlari shakllantiriladi. Banklar tomonidan ajratilgan kredit qo‘yilmalari qoldig‘i esa 30 foizga o‘sib, 2014 yilning 1 yanvar holatiga ko‘ra 26,5 trln. so‘mni tashkil etdi. Tijorat banklari faoliyatida kredit amaliyotining o‘rnini tahlil qilishda ularning aktivlari tarkibi muhim ahamiyat kasb etadi. Biz quyidagi jadval orqali tijorat banklari aktivlari va kredit qo‘yilmalari dinamikasini ko‘rishimiz mumkin.
10
internet sayti ma`lumoti.
40
Tijorat banklari kredit qo‘yilmalari dinamikasi 11 (mlrd. so‘mda)
Ko‘rsatkichlar 2011 y. 2012 y. 2013 y. Summa
% Summa
% Summa
% Kredit
qo‘yilmalari 15652
57,0
20392
57,1
26530
60.4 Bank aktivlari 27453
100 35744
100 43868
100
Yuqoridagi jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, 2011–2013 yillar mobaynida iqtisodiyotga tijorat banklari tomonidan yo‘naltirigan kredit qo‘yilmalari va bank aktivlarining dinamikasi keltirilgan. Tijorat banklari aktivlari miqdori 2011 yilda 27453 mlrd. so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2012 yilga kelib esa, 35744 mlrd. so‘mni tashkil etgan, 2013 yilda esa 43868 mlrd.so‘mni tashkil qilgan. Biz yildan yilga bank aktivlarini o‘sish tendensiyasiga ega ekanligini ko‘rishimiz mumkin. Tahlil qilingan davr mobaynida bank kreditlarining jami aktivlar hajmidagi salmog‘i o‘sish tendensiyasiga ega bo‘lgan. Ya’ni, 2011 yilda jami bank aktivlari tarkibida kreditlarning hajmi 57,0 foizni tashil etgan bo‘lsa, 2012 yilga kelib esa 57,1 foiz 2013 yilda 60,4 foizni tashkil qilgan. Bu o‘z novbatida ijobiy holat hisoblanib, tijorat banklari tomonidan iqtisodiyotga ajratilayotgan kreditlar hajmini oshayotganligidan, buning natijasida ishlab chiqarish hajmini va yangi ish o‘rinlarini yaratilayotganligidan dalolat beradi. Endi biz quyidagi rasm orqali tijorat banklari kredit qo‘yilmalari dinamikasini diagramma ko‘rinishida ko‘rib o‘tamiz.
11 Тijorat banklarining yillik hisobot ma`lumoti asosida. 41
7-rasm.Tijorat banklari kredit qo‘yilmalari dinamikasi, mlrd so‘m 12
Rasm malumotlaridan ko‘rinib turibdiki, respublikamiz tijorat banklari kredit qo‘yilmalari hajmi yildan yilga o‘sish tendensiyasiga ega bo‘lgan va mos holda 2013 yil 1 yanvar holatiga o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 30.2%ga oshib, 20932 mlrd so‘mni tashkil etgan. 2014 yil 26530 mlrd so‘mni tashkil etgan o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 30 foizga oshgan. Banklar tomonidan 2014 yil uchun ustuvor vazifalar etib belgilangan sanoatda yuqori texnologiyali va zamonaviy bo‘lgan eng muhim ob’ektlar hamda quvvatlarni ishga tushirish, mamlakatda ishlab chiqarishni texnik va texnologik jihatdan yangilash va modernizatsiyalashga qaratilgan keng ko‘lamli chora- tadbirlar amalga oshirildi. Xususan, hisobot davrida iqtisodiyotning real sektoriga yo‘naltirilgan kreditlarning umumiy hajmi 2013 yilning shu davriga nisbatan 31,2 foiz ko‘payib, bugungi kunda ularning miqdori 26,8 trln. so‘mdan ortganini ko‘rishimiz mumkin. Banklarning investitsiya maqsadlariga ajratilgan investitsion kreditlari miqdori ham 2013 yilning shu davriga nisbatan 1,2 barobardan ziyod oshib, 2014 yilning 1 aprel holatiga ko‘ra 2,1 trln. so‘mni tashkil etdi. Bu o‘z navbatida iqtisodiyotda kreditlar hajmining oshayotganligidan dalolat beradi.
12 Мarkaziy bank ma`lumotlari asosida tayyorlandi 42
Tijorat bankining moliyaviy barqarorligi ko‘p jihatdan uning kredit operatsiyalarining samaradorligiga bog‘liq. SHu boisdan kredit operatsiyalarini to‘g‘ri tashkil etish asosida bankda foizli daromadlarning barqaror darajasiga erishish va muammoli ssudalarni ko‘payishiga yo‘l qo‘ymaslik muhim vazifalardan sanaladi. Mamlakatimizning bugungi kundagi bank tizimi holati tez suratlarda o’sib bormoqda. Buning natijasida tijorat banklarining kreditlash hajmi va aholi omonatlarini qabul qilishi kengayib bormoqda. Kundan – kunga aholining banklarga ishonchi ortib borishini banklardagi aholi omonatlari hajmi o’sib borishida ko’rib borishimiz mumkin. Mamlakatimiz bank tizimini rivojlanishiga albatta mamlakatimiz rahbarining “2011-2015 yillarda respublika moliya – bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risida”gi qaror talablarini bajarilishi o’z ta’sirini ko’rsatmoqda. Ushbu qarorning bajarilishini esa bank tizimimizga xalqaro reyting agentliklari tomonidan berilayotgan “barqaror” darajalarida ham
ko’rishimiz mumkin.
Yuqorida ta’kidlaganimdek respublikamizdagi barcha tijorat banklari universal banklardir. Universal tijorat banklari faoliyatini so’nggi yillar davomida 3 ta xalqaro reyting agentliklari o’rganib chiqishmoqda. Ular «Moody’s», «FitchRaytings» va «Standard&Poors» xalqaro reyting agentliklaridir. Bu agentliklar har yili o’zlarining hisobotlarida O’zbekiston bank tizimida mavjud holatni xalqaro reyting ko’rsatkichl;ariga taqqoslagan holda o’z xulosalarini bildirishadi. «Moody’s» xalqaro reyting agentligi shu yili 15 aprel kuni «O’zbekston bank tizimining rivojlanish istiqbollari» yangi hisobotini nashr qilib, unga ko’ra ketma – ket beshinchi yil O’zbekiston bank tizimi rivojlanish istiqbollari «barqaror» darajada tasdiqlandi. Mamlakatdagi barcha universal tijorat banklariga xalqaro reyting agentliklarini bergan darajalari quyidagi jadvalda berib o’tilgan.
43
Ahbor reyting agentligi tomonidan universal tijorat banklarga qo’yilgan darajalar 13 №
Reyti ngi Prognoz O’zlashtirilg an sana Yang ilangan kuni uzA+ Ijobiy
05.2013 01.2014
2 "Asaka" DATB uzA+
Barqaror 06.2013
02.2014 3
Aniqlanmagan 4
uzA
Ijobiy 02.2013
01.2014 5
uzA+ Barqaror 08.2013 01.2014
6 "Mikrokreditbank" OATB uzA
Barqaror 05.2013
01.2014 7
uzA Ijobiy
06.2012 01.2014
8 "Ipotekabank" ATIB uzA+
Barqaror 07.2013
01.2014 9
XYoATB Aniqlanmagan 10
"KDB Bank" YoAJ uzA+
Barqaror 09.2013
01.2014 11
AT "Qishloq qurilish bank" uzA+
Barqaror 06.2013
01.2014 12
XABB "Trastbank" uzA+
Barqaror 12.2012
01.2014 13
OATB «Asia Alliance bank» uzA
Barqaror 09.2013
02.2014 14
"Aloqabank" OAT uzA+
Barqaror 05.2013
01.2014 15
O’zbek-Turk qo’shma banki "O’T-Bank" uzA
Barqaror 05.2013
02.2014 16
OAT Turon banki uzA
Barqaror 12.2012
01.2014 17
"Universal Bank" XOATB uzB
Barqaror 10.2013
01.2014 18
O‘zbekiston-Germaniya "Savdogar" ATB uzA
Barqaror 10.2013
05.2014 19
"Ipak Yo‘li" AITB uzA+
Barqaror 02.2013
01.2014 20
XOATB "Orient Finans" uzB+
+ Ijobiy
12.2013 01.2014
21 XOATB "RAVNAQ- BANK" uzB
Barqaror 11.2013
01.2014 22
OATB "Kapitalbank" uzA
Barqaror 09.2012
01.2014 23
Eron "Soderot" bankining Toshkent shahridagi sho'ba banki Aniqlanmagan 24
"Hamkorbank" ATB Aniqlanmagan 25
"Davrbank" XYoATB Aniqlanmagan 26
"Turkiston" XOTAIB uzB++
Barqaror 08.2013
01.2014
27 “Amirbank” xususiy ochiq aktsiyadorlik-tijorat banki uzV
Barqaror 09.2013
06.2013
13 Manba:
www.ahbor.uz – ahbor reyting agentligi rasmiy sayti 44
«Moody’s» agentligining fikriga ko’ra, barqaror prognozi O’zbekiston iqtisodiyotining, shu jumladan iqtisodiyotga katta hajmdagi investitsiyalar yo’naltirilishi hisobiga, yuqori suratlarda o’sayotganligi bilan izohladi. Shuningdek iqtisodiyotni kreditlash hajmlarining o’sishini ta’minlovchi manba hisoblangan universal tijorat banklarningistiqbollariga ijobiy ta’sir qiluvchi muhim omillar qatoriga kiritilmoqda. «Moody’s» xalqaro reyting agentligi tomonidan O’zbekistonda oxirgi 10 yil mobaynida yuqori iqtisodiy o’sish sur’atlari ta’minlangani hamda O’zbekiston eksporti tarkibining MDXdagi boshqa davlatlarga nisbatan diversifikatsiyalanganligi hisobiga iqtisodiy o’sish sur’atlari o’zgaruvchanligining sezilarli darajada past bo’lgani ta’kidlanmoqda. Reyting agentligining fikriga ko’ra 2014-2015 yillar davomida kreditlash hajmining yiliga 20 foizga o’sishi sharoitida kapital yetarliligining joriy koefitsientini saqlab qolish uchun «Moody’s» reytingiga ega bo’lgan O’zbekiston banklari kelgusida kapitalni qo’shimcha oshirish bo’yicha chora – tadbirlar ko’rishlari lozim. Universal tijorat banklarining joriy likvidlilik darajasi bank tizimi barqarorligini baholashda muhim omillardan biri bo’lib, qator yillar davomida 65 foizdan yuqori, ya’ni belgilangan minimal darajadan 2, barobar yuqori miqdorni tashkil etadi. Xo’jalik yurituvchi subektlar depozitlari va aholi omonatlari, shuningdek, moliyalashtirishning boshqa manbalari kelgusida bank tizimi likvidliligini ta’minlashga xizmat qiladi. Jumladan tijorat banklaridagi depozitlarning umumiy hajmi oxirgi besh yilda 4,1 barobar, 2013 yilda esa 30,2 foiz oshgan. shu ko’rsatkichning o’ziyoq aholining banklarga ishonchi o’tib borayotganligi yaqqol isboti bo’la oladi. «Moody’s» agentligi tomonidan prognoz davrida tijorat banklari likvidliligi va daromadlilik ko’rsatkichlarining barqaror darajada saqlanib turishi kutilmoqda. Umumiy xulosa o’rnida «Moody’s» agentligi 12-18 oyni tashkil etuvchi prognoz davrida mamlakat iqtisodiyotining yuqori o’sish sur’ati banklar uchun qulay amaliyot muhitini ta’minlaydi. “Fitch Ratings” agentligi tahlilchilari mamlakatimiz bank tizimining rivojlanishi va baholanishi bo’yicha o’zlarining xulosalarini shu yilning 20 may kuni O’zbekiston Respublikasi va “Fitch Ratings” xalqaro reyting agentligi bilan
45
hamkorlikda O’zbekiston bank tizimining rivojlanishini baholash va tijorat banklarining xalqaro reyting olish masalalariga bag’ishlangan navbatdagi yillik konfrensiyada taqdimot qilishdi. unda ta’kidlanishicha, makroiqtisodiy muhitning qulayligi, yalpi ichki mahsulotning barqaror o’sishi, davlat budjeti profitsit bilan bajarilishi, davlat budjetining past darajasi bank tizimi rivojlanishining «barqaror» darajada baholanishi uchun asos bo’lmoqda. “Fitch Ratings” banklarning respublika iqtisodiyotini kreditlashning barqaror o’sishini ta’minlamoqda. Kreditlashning kengayishi iqtisodiyotning real tarmoqlarida ishlab chiqarish hajmini oshirish hisobiga yalpi ichki mahsulotning o’sishiga sharoit yaratmoqda. Bank tizimi majburiyatlarining 10 foizini tashqi qarzlar tashkil etadi va ular asosan moliya bozoridagi tebranishlarga bardoshli bo’lgan Osiyo taraqqiyot banki (OTB), Xalqaro moliya korporatsiyalari (XMK) va Jahon banki kabi xalqaro moliya institutlarining investitsiyalaridan tashkil topgan. Xalqaro agentlik tahlilchilari keyingi yillarda respublikamizda moliya – bank tizimining barqarorligini oshirish bo’yicha katta ishlar amalgam oshirilganligini, bank tizimining ko’rsatkichlari nafaqat xalqaro standartlarga javob beradi, balki ba’zi me’yorlar bo’yicha yanada mustahkamroq mavqega ega ekanligini ta’kidlab o’tdilar. Download 1.28 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|