O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Mazkur keys institutsional tizimning real faoliyat asosida ishlab chiqilgan 
va Byudjet daromadlari tegishli (aniq) manbalar asosida tayyorlangan hisoblanadi. 
Mazkur keys xona tadqiqotlari asosida syujetsiz toifasiga kiradi. Byudjet 
daromadlarining tahliliy ko’rsatkichlari asosida tuzilgan. Keysning obyekti bo’lib: 
resurs to’lovlari va mol-mulk solig’i hisoblanadi. Ushbu keys ma’lumotlar asosida 
ishlab chiqilgan. U tuzilmaviy, kichik hajmdagi keys – stadi hisoblanadi. 
Didaktik maqsadlarga ko’ra Tahlil va baholashga o’rgatuvchi keys. Shu 
sababdan, keys muammosining shakllanishi va tuzilishi uning masalasining 
yechimida tahlil asosida ishlab chiqilgan. Ushbu keys – “Davlat moliyasi” va 
“Moliya” fanining amaliy mashg’ulotlarida foydalanish mumkin. 

---

 
KEYS STADI MAZMUNI 
KIRISH 
Xozirgi kunda davlat byudjetining daromadlari mamlakat yalpi ichki (milliy) 
mahsulotini taqsimlash va qayta taqsimlash umumiy jarayonining elementlaridan 
biridir. Ular yuridik va jismoniy shaxslarga tegishli bo’lgan daromadlar va 
jamg’armalarning bir qismini byudjetga o’tkazilishi natijasida vujudga keladi. 
Byudjetning asosiy daromadlaridan bir bo’lmish resurs to’lovlari va mol-mulk
solig’ining mohiyati va byudjet daromadlarida tutran o’rni hamda ushbu soliqni 
byudjet daromadidagi ulushini oshirish masalasi tobora katta axamiyat kasb etmokda. 
Hozirgi paytda Davlat byudjeti daromadalarini ijrosini samarali bajarilishi iqtisodiy 
o’sishning sifatiga va ijtimoiy farovonlikning darajasiga bevosita ta’sir ko’rsatadi. 
VAZIYAT 
Soliq siyosatining asosiy yo’nalishlaridan biri, bu – resurs va mol-mulklardan 
samarali foydalanish maqsadida ularni davlat byudjeti daromadlaridagi salmog’ini 
oshirishdan iboratdir. Buning asosiy sababi mamlakatimizda mavjud bo’lgan tabiiy 
resurslardan ularning qayta tiklanmasligini hisobga olgan holda va to’plangan 
molmulkdan o’z o’rnida foydalanishni ko’zda tutadi. Ozirgi yillarda belgilangan 
byudjet-soliq siyosatining muhim jihatlaridan biri – yer va suv resurslaridan tejamli 
va samarali foydalanishni yanada rag’batlantirishga qaratilganligidir.