O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti qalandar abduraxmonov, Samandar qurbonov
Inson taraqqiyotining asosiy unsurlari
Download 1.97 Mb. Pdf ko'rish
|
П INSON TARAQQIYOTI 2 тахрир булди
|
2.4. Inson taraqqiyotining asosiy unsurlari
Insonning rivojlanish jarayoni uzluksiz bo‘lib, jamiyatning siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’naviy, madaniy hayotida ishtiroki 24 nuqtayi nazaridan kishilar imkoniyatini muntazam ravishda kengaytiri- lishidan iborat. Inson uchun erkin tanlash imkoniyati uning rivojlanish sharti bo‘lib, ayni paytda inson jamiyatining eng oliy maqsadlaridan birini ifodalaydi. Qolgan imkoniyatlardan foydalanishga yordam beruvchi eng asosiy imkoniyatlar orasida uchtasi ajralib turadi: uzoq va sog’lom umr kechirish imkoniyati, bilim olish va turmushning munosib darajasini ta’minlay oladigan moddiy farovonlikka erishish imkoniyati. Insonning rivojlanishi insoniylik jamiyatining asosiy mazmuni va mavjudlik shaklidir. Inson faoliyatining barcha turlarida taraqqiyotning zamonaviy bosqichi nafaqat insonni ijtimoiy rivojlanish markaziga qo‘yadi, balki taraqqiyot natijalarini inson taraqqiyot yo‘lida xizmat qilishini taqozo etadi. Inson rivojlanishi konsepsiyasi iqtisodiy rivojlanishning an’anaviy nazariyasiga zid emas. Biroq u iqtisodiy rivojlanishni nafaqat iqtisodiy o‘sish sur’atlarini oshirish, balki inson rivojlanishiga ham qaratgan holda ularning cheklanganligi va ijtimoiy munosabatlardan muayyan darajada uzilib qolishining oldini oladi. Iqtisodiy o‘sish va inson rivojlanishi maktablari o‘rtasidagi tafovut shundan iboratki, iqtisodiy o‘sish o‘z e’tiborini faqat bir narsa, ya’ni daromad olishni kengay- tirishga qaratsa, inson rivojlanishi inson tanlovini ‒ u xoh iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy yoki siyosiy tanlov bo‘lsin, kengaytirishni o‘z ichiga oladi. Konsepsiya inson rivojlanishiga ikki yoqlama yondashuvni ko‘rib chiqadi: birinchisi ‒ bu salomatlikni mustahkamlab, bilim egallash va kasbiy ko‘nikmalarni takomillashtirish orqali inson imkoniyatlarini kengaytirish: ikkinchisi ‒ bu odamlarning ishlab chiqarish maqsadlari, madaniy, siyosiy faoliyat va dam olish uchun o‘zi egallagan qobi- liyatdan foydalanish jarayonidir. Shunday qilib, ushbu konsepsiya inson rivojlanishini faqat ishlab chiqarish faoliyati uchun resurs- larni shakllantirish va moddiy boylikni ko‘paytirishga yo‘naltirmagan. Daromad, inson rivojlanishi konsepsiyasiga ko‘ra ‒ garchi juda kam bo‘lsada, inson egalik qilishni istaydigan tanlovlardan biri, xolos. Biroq bu inson hayotining murakkabligi va xilma-xilligini belgilay olmaydi. Bunda salomatlik, ta’lim, yashash muhiti, harakatlar va so‘z erkinligi ham muhim o‘rin tutadi. Shu bois rivojlanish daromad va boylikni oshirishdan ko‘ra ko‘proq bo‘lishi darkor. Uning maqsadi faqat odamlar bo‘lishi kerak. Download 1.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|