O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent to‟qimachilik va yengil sanoat instituti

 
 

---

107 
4.4. Ishlab chiqarishni texnologik tashkil etishning asosiy maqsadlari 
 
Bozor 
iqtisodiyotiga 
o‗tishning hozirgi sharoitida to‗qimachilik 
mashinasozligi tarmog‗ida texnik bazaning tez yangilanishi, jahon bozorida 
to‗qimachilik mahsulotlari sifati va raqobatbardoshligiga qo‗yiladigan talablarning 
oshib borishi, tashqi aloqalarning kengayishi, ekspertbop mahsulotlarini ishlab 
chiqarishga qo‗yiladigan talablarni nisbatan qondirish vazifasini muvaffaqiyatli hal 
etish tarmoq korxonalarining ishlab chiqarishni texnik, shu jumladan, texnologik 
tayyorlash (TT) muhim rol o‗ynaydi. Uning vazifalari va o‗tkazish tartibi ishlab 
chiqarishni texnologik tayyorlashning yagona tizimida (ICHTTYAT) ko‗rsatilgan. 
ICHTTYAT - Ishlab chiqarishga keng miqyosda eng ilg‗or progressiv 
texnologik jarayonlarni, asbob-uskunalar ta‘minoti, ishlab chiqarish jarayonlarini 
mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish vositalari, muxandis- texnik va 
boshqaruv ishlarini soddalashtirish tizimiga asoslangan TT ni tashkil etish va 
boshqarish tizimidir. 
Ishlab chiqarishda texnologik tayyorgarlikni tashkil etishning asosiy 
vazifalari quyidagilardan iborat: 
- Eng ilg‗or progressiv texnologik jarayonlarni joriy qilish, ishlab 
chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish;
- Yangi mahsulotlar ishlab chiqarishning texnologik tizmalarini yaratish, 
eskilarini esa yangilash; 
- texnologik asbob-uskunalardan yuqori unumliligini tanlash va 
joylashtirish; 
- asosiy va yordamchi materiallarning sarf me‘yorlarini ishlab chiqish va uni 
qo‗llash; 
- texnologik jarayonlarining tarkibini loyihalash; mehnat va ishlab 
chiqarishni ilmiy darajada tashkil etishning ilg‗or shakllarini joriy etish; 
- moddiy-texnika ma‘lumotini amlga oshirish; 
- yuqori malakali kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish. 

---

108 
Ishlab chiqarishda texnikaviy tayyorlashning asosiy maqsadi – ilmiy ishlab 
chiqarish siklini yaratish, ishlab chiqarishning texnikaviy darajasini ko‗tarish 
asosida mehnat unumdorligini oshirish, korxonalarning bir tekisda uzluksiz va bir 
me‘yorda ishlashini ta‘minlash. TTning hajmi va mazmuni yaratilishi lozim 
bo‗lgan mahsulot turining yangiligi darajasi va originalliligiga, ishlab chiqarish 
tipiga bog‗liqdir. Kichik seriyali ishlab chiqarishda texnologik tayyorgarlik 
umumiy texnika tayyorgarlikning 20 % ga yaqinini, seriyalida – 50 %, yirik 
seriyali va ommaviyda – 70-80 % ni tashkil etadi. To‗qimachilik 
mashinasozligining 
ko‗pgina 
korxonalarida 
texnologik 
tayyorgarlikka 
sarflanadigan vaqt ishlab chiqarishni konstruktorlik tayyorlash mehnat sarfidan 
2,5-5 marta ko‗pdir.