O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti kichik biznes va tadbirkorlik toshkent – 2010

Maslahat tadbirkorligi. Maslahat xizmatlarining mohiyati va bosqichlari.
Ma’lum bir sohada o’z mutaxassisligi bo’yicha yo’l-yo’riq ko’rsatuvchi kishiga
maslahatchi deyiladi. Chet ellarda boshqaruv bo’yicha pulli maslahat konsalting deb
yuritiladi. Iqtisodiyot va boshqaruv bo’yicha Yevropa Federasiyasi Maslahatchilar
Assosiasiyasining ta’rificha, menejment-konsalting boshqaruv bo’yicha muammo va
imkoniyatlarni aniqlash, ularga baho berish, tegishli chora-tadbirlar ishlab chiqish va
ularni amalga oshirishda xolisona maslahat berish hamda yordam ko’rsatishdir.
Sanoati rivojlangan mamlakatlarda mablag’larni maslahatli xizmat shaklida
intellektual kapitalga kiritish yangi uskuna yoki ilg’or texnologiyalarni sotib
olishga ketgan mablag’lar bilan tengdir. Mablag’lar ishlatishning ushbu ko’rinishi
mamlakatimizda endi amalga oshirilmoqda. Bu yo’nalishda intellektual
imkoniyatlardan iqtisodiyot va boshqaruv sohalarida to’laligicha foydalanish yaxshi
samara beradi. Ko’p korxonalar intellektual imkoniyatlaridan to’la va samarali
foydalana olmasliklari sababli bozor iqtisodiyoti sharoitida qiyin ahvolga tushib

---

qolgan. O’z vaqtida maslahatchilar yordamidan foydalangan rahbarlar moliyaviy-

xo’jalik faoliyatida iqtisodiy samaraga erishganlar.
Germaniyaning mashhur «Porshe» avtomobil firmasi 1991 yilga kelib,
tanazzulga uchrash arafasida edi. Korxona rahbarlari ahvolni tuzatish uchun
Yaponiyaning «Sin gidzyusu» (bu «Yangi texnologiya» ma’nosini bildiradi)
konsalting firmasiga murojaat etishdi. Firma «Touota»ning malakali
mutaxassislarini yig’ib, ishga kirishdi. Chet ellik maslahatchilar sharoitni o’rganib
chiqib, «Porshe» zavodida konveyer ish usulini joriy etdi. Ishlab chiqarishning
barcha bo’g’inlarida xarajatlar keskin ravishda kamaytirildi. Konveyer tizimi
o’zgartirilmasa-da mahalliy tajriba va an’analar hisobga olinmadi. Faqat yapon
maslahatchilari taklif qilgan tizim ishlay boshladi.
Yaponiya texnologiyasi joriy etishdan uch yildan keyin «Porshe»da birinchi
real natijalar yuzaga keldi: kompaniya kam xarajat qilib, ko’proq avtomobil
ishlab chiqara boshladi. 19% ga kamaytirilgan ishchilar tezroq va sifatliroq ishni
bajara boshladi. Yapon maslahatchilarining tavsiyalari tufayli yig’uv konveyer
uzunligi qisqardi, ko’p miqdordagi yordamchi omborxonalarga hojat qolmadi,
natijada zavod hududi 30% ga qisqardi. Ishlab chiqarishdagi kamchiliklar ikki
barobar kamaydi. Avtomobil yig’ish tezligi 40% ga oshdi. Bu ishlarni o’sha
eski jihozlarda, shu zavodda ishlab kelgan ishchi va muhandislar amalga
oshirdi. Ular ixtiro sohasida ham faollashib, har oyda ishlab chiqarishni
yaxshilashga qaratilgan ikki yarim mingdan ortiq yangi takliflar bermoqda.
Konsalting xizmatlari bir martali maslahat ham bo’lishi mumkin. Lekin
ular konsalting loyiha shaklida bo’lib, quyidagi asosiy bosqichlarni qamrab
oladi:
- muammolarni aniqlash (diagnostika);
- loyihani ishlab chiqish;
- loyihani amalga oshirish.
Loyihaning hajmiga ko’ra, yakuniy bosqich bir necha kundan bir necha
oygacha cho’zilishi mumkin. Ba’zida mijozlar bilan ish olib borish ko’p
yillar davom etadi.