O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Birlashgan Millatlar Tashkiloti. 1975. Jahon oziq-ovqat konferensiyasi hisoboti, Rim, 5–16 
noyabr 1974 yil. Nyu-York (United Nations. 1975. Report of the World food Conference, Rome 5-16 
November, 1974. NewYork) 
2. FAO. 1999. Qishloq xo’jaligi bozorlari va oziq-ovqat xavfsizligiga Urugvay raundining ta’siri 
bahosi. CCP 99/12 Rev. Rem, FAO. Oktiyabr 1999. 
3. O’zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti Karimov I.A. “O’zbekistonda Oziq-ovqat 
dasturini amalga oshirishning muhim zaxiralari” mavzusidagi xalqaro konferensiyaning ochilishi 
marosimidagi nutqi.
http://www.press-service.uz/ saytidan olindi. 
4. Musayev D., Yaxshilikov Yo., Yusupov Q. “O’zbekistonda oziq-ovqat xavfsizligi”. 
Toshkent: “Mega Basim” 2010.-76 bet. 
5. Muslimbekova D. “Oziq-ovqat xavfsizligi – muhim masala‖.” “Mening mulkim-Chastnaya 
sobstvennost”. Toshkent, 2014. 08 avgust.

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
112 
OZIQLANISH QIYMATI YUQORI BO'LGAN KO'P KOMPONENTLI UN 
ARALASHMALARI 
 
Raxmonov Erkinjon Komil o`g`li TKTI Shahrisabz filiali assistenti 
Ibragimov Anvar Qo`chqorovich TKTI Shahrisabz filiali assistenti 
Vafoyeva Nazira Ismoil qizi TKTI Shahrisabz filiali assistenti 
 
Respublikamizda dondan tayyorlangan mahsulotlar assortimenti sezilarli darajada kengaydi. 
Bugungi kunda inson ratsionida non, makaron va qandolat mahsulotlari, turli xil donlar, shuningdek, 
donli mahsulotlarga asoslangan kompozitsion mahsulotlar mavjud. Mahalliy oziq-ovqat sanoatining 
asosiy vazifalaridan biri mamlakat tovar bozorini oziq-ovqat tarkibini muvozanatlash va tartibga 
solishga qodir bo'lgan yangi sifatli va xavfsiz oziq-ovqat mahsulotlari bilan to'ldirishdan iborat. 
Aholining nonni har kuni iste'mol qilishi uni asosiy mahsulot deb hisoblash imkonini beradi, uning 
ozuqaviy qiymati eng muhim hisoblanadi. An'anaga ko'ra, aholining ko'pchiligi yuqori sifatli undan 
pishirilgan nonni iste'mol qiladi. Mahalliy un tegirmonlarida oliy navli bug'doy uni ishlab chiqarish 
hozirgi kundagi dolzarb muammolardan biri desak adashmagan bo`lamiz[1, 2]. 
Shu sababli, yuqori sifatli bug'doy unini vitaminlar, minerallar, muhim aminokislotalar bilan 
boyitish vazifasi O`zbekiston aholisining sog'lom oziq-ovqat mahsulotlarini iste'mol qilishga qiziqishi 
ortib borayotganidan dalolatdir. 
Oziq-ovqat sanoati va umumiy ovqatlanishda mahsulotlarning ozuqaviy qiymatini yaxshilash 
uchun har bir o'ziga xos mahsulot turining ozuqaviy va energiya qiymatini maqsadli ravishda 
o'zgartirishga va ularga funksional xususiyatlar berishga imkon beradigan turli xil harakat tamoyillariga 
ega oziq-ovqat qo'shimchalari qo'llaniladi. 
Oliy navli bug'doy unida 72-75% uglevodlar va 10-11% oqsillar mavjud (1-jadval). Grechka va 
suli unida protein miqdori 14-15% ni tashkil qiladi. Proteinlar miqdori va ularning aminokislotalar 
tarkibi har qanday mahsulotning ozuqaviy qiymatini aniqlaydi. Bug'doy unining oqsillari asosan 
prolaminlar, gliadin va glutelinlar bilan ifodalanadi, bu fraksiyalar suvda erimaydi va shuning uchun 
odamlar tomonidan yomon so'riladi. Tritikale, grechka va arpada boshqa un turlariga nisbatan suvda va 
tuzda eriydigan fraksiyalarning yuqori miqdori ( 30-35 % gacha) kuzatiladi[3, 4].