O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sh. Abdullaeva, M. Yuldashev
Download 3.11 Mb. Pdf ko'rish
|
Ш.Абдуллаева Б.Ҳ ох
- Bu sahifa navigatsiya:
- VII BOB. Aholi omonatlari va ular bo‘yicha bank-fondlarning majburiyatlari va kafolatlari: mahalliy va xorijiy amaliyot
- 2018 yilda banklardagi aholi omonatlari hajmi 21.2% ga
|
Tayanch so‘zlar: legallashtirish, jinoiy faoliyat, terrorizm, axborot maxfiyligi,
yashirin faoliyat, offshor, offshor hudud, moliyalashtirish, operatsiyalarni to‘xtatib turish Mavzuni o‘rganish bo‘yicha nazorat savollar: 1.Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlar deganda nimani tushunasiz? 2. Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish deganda nimani tushunasiz 231 3.Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashishni tushuntiring 4. Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish sohasida xalqaro hamkorlikda ishtirok etmayotgan davlatlar to‘g‘risida nimalarni bilasiz? 5. Operatsiyalarni to‘xtatib turish deganda nimani tushunasiz? 203 VII BOB. Aholi omonatlari va ular bo‘yicha bank-fondlarning majburiyatlari va kafolatlari: mahalliy va xorijiy amaliyot 1-§.Aholi omonat va kredit munosabatlari tushunchasi hamda ularning iqtisodiyotdagi o‘rni. Mamlakatda pul muomalasini tartibga solinishi va muomaladagi naqd pul massasini talablar darajasiga to‘la mos kelishini ta’minlash, pul qadrsizlanishi jarayonlarini to‘xtatib turish, yuridik va jismoniy shaxslar vaqtincha bo‘sh turgan pul mablag‘larini bankka jalb etish va ularni iqtisodiy taraqqiyot maqsadlari uchun investitsiya qilinishini ta’minlash, yuridik va jismoniy shaxslarning naqd pul summalariga bo‘lgan ehtiyojlarni qondirish-tijorat banklari oldida turgan muhim vazifalardan sanaladi. O‘zbekiston Respublikasida pul-kredit siyosati ishlab chiqilishi hamda ro‘yobga chiqarilishi chog‘ida tijorat banklari imkoniyatlaridan to‘liqroq foydalanish va ularning mamlakatimizdagi moliyaviy barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiyotni yanada rivojlantirish, aholi moddiy-turmush sharoitlarini yuksaltirishga samarali ta’sirini ko‘paytirishga qaratilgan tadbirlar ko‘rilmoqda. Mamlakatimizda samarali pul-kredit siyosatini amalga oshirish, moliyaviy barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiyot va ijtimoiy sohalarni zarur mablag‘lar bilan ta’minlash, milliy valyutamiz – so‘mning boshqa xorijiy valyutalarga nisbatan qadr-qimmatini bir maromda saqlab turish, aholining talab-ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiluvchi muhim iqtisodiy mexanizmlardan bo‘lib – yuridik va jismoniy shaxslar bo‘sh pul mablag‘larini bank omonatiga jalb qilish hamda mazkur jalb qilingan mablag‘lardan iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot maqsadlarida omilkorlik bilan foydalanish – ularni kreditlar shaklida berish yo‘li bilan xalq xo‘jaligini sarmoyalash hisoblanadi. Bank omonatlari va bank krediti bilan bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy munosabatlarning xuquqiy asoslari O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida (XXV bob, 122-124 moddalar), O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksida 41- bob, (732-748 moddalar); 43-bob (759-770 moddalar); «O‘zbekiston 204 Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida»gi qonun, «Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida»gi qonuni, «Fuqarolarning banklardagi omonatlarini himoyalash kafolatlari to‘g‘risida»gi, «Kredit uyushmalari to‘g‘risida»gi va boshqa qonunlarda, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari, Hukumat qarorlari hamda idoraviy normativ-xuquqiy hujjatlarda belgilab qo‘yilgan. Muddatli yoki muddatsiz qo‘yilgan omonatlar omonatchi tomonidan yoki boshqa uchinchi shaxslar tomonidan umumiy qoidaga ko‘ra shartnomada ko‘zda tutilgan hollarda naqd pul topshirish yoki pul o‘tkazish yo‘li bilan to‘ldirilishi mumkin. SHuningdek, omonatga qo‘yilgan mablag‘lar omonatchining talabi bilan istagan paytda qaytarilmog‘i shart. Bunda muddatli omonatlar belgilangan muddatidan avval qaytarib olinganida ularga talab qilib olinadigan omonatlar uchun belgilangan stavkalarda pasaytirilgan foizlar to‘lanishi ko‘zda tutilgan. Muddatli yoki muayyan shart nazarda tutuvchi omonat muddati tamom bo‘lgach yoki belgilangan shart yuz berganidan keyin ham qaytarib olinmaganligi bunday omonatni talab qilib olinadigan (oddiy) omonatga aylanishiga sabab bo‘ladi. Omonat shartnomasida boshqacha hol nazarda tutilishi mumkin. Omonatchi vafot etgan hollarda omonatni kaytarib olish yoki qaysi rasmiylashtirish masalalari O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksnning 1150-moddasida belgilangan tartibda hal etiladi. qo‘yilgan barcha omonatlarga bank tomonidan bank omonati shartnomasida nazarda tutilgan miqdorda foizlar to‘laydi. Omonat qo‘yilganligini tasdiqlovchi asosiy hujjatlar omonat dafgarchasi va omonat (depozit) sertifikati bo‘lib, ularning asosiy belgilari va hususiyatlari O‘zbekiston Respublikasi fuqarolik kodeksining 769-770-moddalarida, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan ishlab chiqilgan va joriy etilgan me’yoriy hujjatlarda nazarda tutilgan. Fuqarolarning tijorat banklari va boshqa kredit muassasalariga qo‘yilgan omonatlari o‘z vaqtida qaytarilishini hamda ularning ishonchli tarzda muhofaza qilinishini ta’minlashga qaratilgan xuquqiy bazani yanada mustahkamlash va takomillashtirish yuzasidan keyingi yillarda muhim tadbirlar amalga oshirildi. 205 Jumladan, O‘zbekiston Respublikasining «Bank siri to‘g‘risida»gi, «Fuqarolarning banklardagi omonatlarini himoyalash kafolatlari to‘g‘risida»gi va boshqa qonunlarning qabul qilinishi bank muassasalarida saqlanayotgan fuqarolar omonatlari uchun zarur xuquqiy kafolat yaratdi va bank muassasalariga bo‘lgan ishonchni ortishiga, banklardagi omonat qo‘yilmalari hajmini ortishiga sabab bo‘ldi. Xususan, 2018 yilda banklardagi aholi omonatlari hajmi 21.2% ga Download 3.11 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|