O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sh. Abdullaeva, M. Yuldashev

 
9-rasm. Markaziy bank orqali banklararo hisob-kitoblarni 
o‘tkazish chizmasi
51
 
To‘lov tizimlari turli shakllarda tashkil etiladi, lekin ularning maqsadi doimo 
bitta, ya’ni aholiga va xo‘jalik subektlariga o‘z pul mablag‘larini bir bankdagi 
hisobvaraqdan boshqa bank hisobvarag‘iga tez o‘tkazib berishni ta’minlashdir.
Banklararo to‘lov tizimi banklar o‘rtasidagi milliy valyuta (so‘m)da elektron 
to‘lovlarni banklarning O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankida ochilgan 
vakillik 
hisobvaraqlari 
orqali 
amalga 
oshirish 
uchun 
mo‘ljallangan. 
Respublikamizda hisob-kitoblar va to‘lov tizimi bilan bog‘liq risklar o‘rganishning 
muhimligi shundaki, oxirgi yillarda O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 
banklararo to‘lov tizimi orqali bank o‘tkazmalarining soni va o‘tkazilayotgan 
51
“Марказий банкнинг банклараро тўлов тизими орқали электрон тўловларни амалга 
ошириш тартиби тўғрисида” ги Низом (Ўзбекистон Республикаси Адлия Вазирлигида 2006 йил 
14 февралда 1545-сон билан рўйҳатга олинган). асосида
Марказий банкнинг 
Ҳисоб маркази
A банк филиали
Бош банкA
Бош банкБ
Ббанк филиали
Марказий банк ахборотларни 
қайта ишлаш бўлими 
Марказий банкнинг 
Ҳисоб китоб касса 
Маркази

---

193 
mablag‘larning hajmi ortib borishi natijasida to‘lov tizimi aylanmasining beqiyos 
darajada o‘sishi, hamda to‘lov tizimi ichida pul mablag‘larining bir joydan ikkinchi 
joyga tez o‘tkazilishi ta’minlanmoqda. Buning isboti sifatida quyidagi 
ma’lumotlarni keltiramiz.
 
10-rasm. 2003-2016 yillarda Markaziy bankning banklararo to‘lov  
tizimi orqali amalga oshirilgan tranzaksiyalar soni
52
2003-2016 yillar davomida O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining 
banklararo to‘lov tizimi orqali hisob-kitob hujjatlari yordamida o‘tkazilgan 
tranzaksiyalar soni yildan yilga oshib borib, 2017 yil boshiga 72 mlndan oshib 
ketdi, bu ko‘rsatkich tahlil qilinayotgan davr ichida 4 barobardan ko‘p, birgina 
2016 yil 1-yanvarga nisbatan esa 6.0 mln. dan ortiq tranzaksiyaga o‘sgan. 
• 
O‘zbekiston Respublikasi hududida banklararo to‘lov tizimida naqd pulsiz 
hisob-kitoblarni amalga oshirishda memorial order, to‘lov topshiriqnomasi, to‘lov 
talabnomasi, inkasso topshiriqnomasi, akkreditivga ariza, tijorat bankining hisob-