O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti xasanov boxodir akramovich

7.3. Haqiqiy va me‘yoriy kalkulyatsiyalash usullaridagi farqlar 
Haqiqiy kalkulyatsiyalashda haqiqiy xarajatlar: bevosita materiallar, 
bevosita mehnat va ishlab chiqarish ustama sarflaridan foydalaniladi. 
Me’yoriy kalkulyatsiyalashda haqiqiy xarajatlar: bevosita materiallar, 
bevosita mehnatdan foydalaniladi, ishlab chiqarish ustama sarflari esa ustama 
sarflar baza mezonining haqiqiy miqdoriga ko‘paytirilib, ustama sarflarni 
taqsimlashning reja stavkasidan foydalanib, buyurtmalarga o‘tkaziladi.
18
Materiallarni xarid qilish va foydalanish 
(1) Materiallar 
25 000 
To‘lash uchun schetlar
25 000 
Bir oy davomida xarid qilingan materiallarni yozish uchun 
(2) Tugallanmagan ishlab chiqarish 
20 000 
Materiallar 
20 000 
Ishlab chiqarishda foydalanilgan asosiy materiallarni yozish uchun 
(3)
Ishlab chiqarish ustama sarflari 
3 000 
Materiallar 
3 000 
Ishlab chiqarishda yordamchi materiallardan foydalanishni yozish uchun 
Mehnat sarfi 
(4) Tugallanmagan ishlab chiqarish
70 000 
Hisoblangan ish haqi 
70 000 
Bevosita mehnat sarfini yozish uchun 
18
Management Accounting for Business Decisions, 2
nd
 Edition, by Colin Drury, 2012 р.190

---

97 
(5) Ishlab chiqarish ustama sarflari 
2 500 
Hisoblangan ish haqi 
2 500 
Bilvosita mehnat sarfini yozish uchun 
Haqiqiy va taqsimlangan ustama sarflar 
(6) Ishlab chiqarish ustama sarflari 
5 500 
To‘lanadigan schetlar 
1 000 
To‘langan amortizatsiya – zavodniki 
4 000 
To‘langan sug‘urta bo‘nagi 
500 
Haqiqiy ustama sarflarni yozish uchun 
Kompaniya normal kalkulyatsiyalashdan foydalanadi va ustama sarflarning 
rejadagi 0,5 sh.b./mehn-soat stavkasidan foydalanishdi. Jami 21 000 mehn-soat 
ishlangan. Jami 10 500 sh.b. (21 000 x 0,5) taqsimlangan 
(7) 
Tugallanmagan ishlab chiqarish 
10 500 
Taqsimlangan ustama sarflar 
10500 
Ustama sarflar taqsimlanishini yozish uchun 
Buyurtmaning tugallanishi 
(8) 
Tayyor mahsulot 
80 000 
Tugallanmagan ishlab chiqarish 
80 000 
Ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxini yozish uchun