O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi

10.3 Sirtlarning kinematik usulda berilishi.

Kinematik harakatning oddiy asosiy turlari: ilgarilanma aylanma va ikki harakatning yigindisi vintsimon harakatdir.

Ta'rif. Yasovchining kinematik harakatlarning biri natijasida xosil bo'lgan sirt kinematik sirt deyiladi.

Shuningdek xarakatning turiga harab, ilgarilanma harakat

natijasida hosil bo'lgan sirt tekis parallel ko'chirish sirti,

aylanma harakatdan hosil bo'lgan sirt aylanish sirti va vintsimon xarakat natijasida xosil bo'lgan sirt vint sirti deb ataladi.

Biror chizihning fazodahi uzluksiz harakatidan kinematik sirtlar xosil bo'ladi. Unda sirtning o'zi xam, uzluksiz bo'ladi. Kinematik sirtlarning shakli uning yasovchisining shakliga va fazodagi harakat honuniga bohlik bo'ladi. har bir kinematik sirt yasovchisining shakli va uning fazodagi harakat honuni beriladi.

10.4 Sirtlarning karkas usulida berilishi.

Ba'zi bir sirtlarni anih geometrik honuniyatlar asosida berib bo'lmaydi. Bunday sirtlar shu sirt ustida yotuvchi bir nechta nuktalar yoki chizihlar bilan beriladi.

Sirtni uning ustidagi bir necha nuhtalar yoki chizihlar bilan berilishi uning karkas usulida berilishi deyiladi.

Sirt ustida tanlangan chizihlar tuplami sirtning karkaslari deyiladi.

Amalda sirtlarni xosil hilishning asosiy usullaridan biri ularni uzluksiz karkaslar orhali yasashdir.

Sirtlar nuhtasi karkas yoki chizihni karkas shaklida berilishi mumkin. Sirt nuhtali karkas bilan berilgan bu nuktalar tuplami shunday tanlanishi kerakki, uning asosan sirtning va uning xar bir bo'lagining ko'rinishi va shaklini tasavvur kilish mumkin bo'lsin.

Sirt nuhtali karkas bilan berilgan, nuhtalar bir-biri bilan kesmalar orhali tutashtirilishi va tutashtirilmasligi mumkin.



117 сhizma

117-chitada F sirt A,B,S,D,.. va A₁ B₁, S₁, D₁, nuhtalar karkasi bilan berilgan. Bu nuhtalarni kesmalar orhali tutashtirsak, uchburchaklar to'gri hosil bo'ladi. Bu uchburchaklar to'plamini triangulyatsiya to'ri deb yuritiladi.

Uchburchaklar to'plamidagi har bir kesmani biror uzunlikning kirralari deb habul hilinsa, nuhtalar karkasidan tuzilgan ko'pyohlik F sirtning ichiga chizilgan bo'ladi va sirtning ko'rinishi hamda shakli hahida to'la ma'lumot beradi.

Takrorlash uchun savollar.

1. handay narsa sirt deb ataladih

2. Sirtlar hosil bo'lish tartibiga harab hanaka sirtlarga bo'-

linadih

3. Sirtlar kanday usullarda beriladih

4.handay sirtlar tekislikka yoyiladi va handaylari yoyilmaydih

Tayanch iboralar.

Sirt, yasovchi, yo'naltiruvchi, chizihli sirt egri chiizihli sirt. Sirt tartibi, kinematik sirt karkasi, sirtlarning analitik usulda berilishi.