Ozbekistоn Respublikasi Оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi


Download 2.22 Mb.
bet65/96
Sana17.06.2023
Hajmi2.22 Mb.
#1522607
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   96
Bog'liq
1161 4.kampakt disk

Назорат саволлари
1. Qуйидаги моддаларнинг eлектролитик диссоtsиланиsh реакtsиyaсини yoзинг. Qайси моддаларда диссоtsиаtsиya босqиchли борадиq AlCl3, Cu(NO3)2, Ca(OH)2, H3PO4, H2SO3, NaOH.
2. Qандай моддаларга eлектролитлар дейиладиq Уларнинг сувли eритмаларининг ноeлектролитлардан фарqиq
3. Eлектролитик диссоtsиланиsh назариyaсига мувофиq моддалар qайси белгисига кo`ра кислоталар, асослар ва тузларга бo`линадиq
4. Оствалднинг суyuлтириsh qонуниq
5. Куchли eлектролитлар.
6. Kуchсиз eлектролитлар.
7. Eлектролитик диссоtsиланиsh назариyaси
8. Диссоtsиланиsh даражаси.
Лабораториya иshи № 8
Eритмаларнинг eлектр o`тказувchанлигини аниqлаsh.

Ма`лумки o`тказгиchлар биринchи ва иккинchи турдаги o`тказгиchларга ажратилади. Биринchи турдаги o`тказгиchларга металл ва уларнинг котиshмалари, графит, ба`зи кийин суyuкланувchан оксидлар ва боshка материаллар киради. Иккинchи турдаги o`тказгиchларга eса кислота, иshкор ва тузларнинг eритмалари, тузларнинг суyuкланмалари ва ба`зи qаттиq тузлар (масалан, натрий хлорид ва калий хлорид) киради.


Биринchи турдаги o`тказгиchларда eлектр токини eлектронлар таshиса, иккинchи турдаги o`тказгиchларда qарама –qарshи eлектродларга томон тартибли ҳаракатланадиган ионлар таshийди. Ионлар eлектродлар сиртида зарyaдсизланади.
Eлектр o`тказувchанлик – eлектр токи o`тиshига бo`лган qарshиликга тескари пропарtsионал бo`лган катталикдир. O`тказгиchнинг ток o`тиshига qарshилиги
R= формула орqали ифодаланади.
Бу ерда R- ток o`тиshига бo`лган qарshилик, p- солиshтирма qарshилик, l- o`тказгиchнинг узунлиги, S- o`тказгиchнинг кo`ндаланг кесими yuзаси.
Eлектр o`тказувchанлик qуйидаги формула орqали ифодаланади
L=
Бу ерда L- eлектр утказувchанлик.
= -солиshтирма eлектр утказувchанлик
Солиshтирма eлектр утказувchанлик бу бир-биридан 1см ораликда жойлаshган сирт yuзаси 1см2 тенг булган иккита eлектрод орасидаги 1 мл хажмли eритманинг eлектр утказувchанлигидир.
SHундан келиб chиккан холда eквивалент eлектр утказувchанлик таркибида 1 гр. eквивалент eриган модда тутган суyuлтирилган eритманинг миллилитрлар сонини солиshтирма eлектр утказувchанликга купайтмасига тенг булган катталик дейиsh мумкин:
(2)
Бу ерда - eквивалент eлектр утказувchанлик; - солиshтирма eлектр утказувchанлик; C- 1 л eритмадаги модданинг гр –eквивалентлар сони; V -1 гр –eквивалент модда eриган eритманинг хажми.
Eритмаларнинг eквивалент eлектр утказувchанлиги eритма суyuлтирилганда ионлар сонининг купайиshи сабабли ортади. SHунга мувофик берилган eлектролит eритмасининг eквивалент eлектр утказувchанлигининг ортиshи eлектролитнинг диссоtsиланиsh даражаси оркали аникланиshи мумкин. SHу билан бирга eлектролит eритмаси суyuлтирилган сайин унинг eквивалент eлектр утказувchанлиги ма`лум chегарагаchа ортиб боради кейин eса доимийлигиchа колади. Eлектр утказувchанликнинг бу chегаравий киймати chексиз суyuлтирилгандаги eлектр утказувchанлик деб аталади ва билан ифодаланади. Eлектр утказувchанлик ходисасини урганиsh туфайли турли eлектролитларнинг chексиз суyuлтирилган eритмаларининг хаммасида диссоtsиланиsh даражаси 1га тенг булганда хам уларнинг eквивалент eлектр утказувchанлик киймати турлиchа eканлиги аникланган. Бунинг сабабини ток таshувchи ионларнинг харакатchанликлари турлиchа eканлиги билан боглаsh оркали туshинтириsh мумкин. CHексиз суyuлтирилгандаги eлектр утказувchанлик ионларнинг харакатchанликлари йиғиндисига тенг булади.
Eритманинг eквивалент eлектр утказувchанлиги ва ионларнинг харакатchанликлари кийматини аниклаsh оркали
= (3)
формуладан eлектролитнинг диссоtsиланиsh даражасини хисоблаб топиsh мумкин.
Куchсиз eлектротларнинг eритмасида диссоtsиланмаган молекулалар хамда молекулаларнинг бир кисми диссоtsиланиshдан хосил булган катион ва анионлар булади. Eритмада улар орасида динамик мувозанат карор топади ва уни берилган температура ва eлектролитларнинг умумий конtsентраtsиyaси уchун доимий булган катталик- eлектролитнинг диссоtsиланиsh константаси оркали ифодалаsh мумкин. Уни массалар та`сири конунига асосланиб хисоблаб топиsh мумкин.
Иккита ион хосил килиб диссоtsиланувchи молекулалар уchун


=
Бу ерда К- eлектролитнинг диссоtsиланиsh константаси; СК- катионлар конtsентраtsиyaси; СА- анионларнинг конtsентраtsиyaси;САК- диссоtsиланмаган молекулалар конtsентраtsиyaси.
Агар хажми V га тенг булган eлектролит конtsентраtsиyaсини С деб олсак, у холда
булади
Бу ерда - eлектролитнинг диссоtsиланиsh даражаси; V– хажм (суyuлтириsh)
Eлектролитнинг диссоtsиланмаган молекулалари конtsентраtsиyaси
САК=(1- )C=
SHунга мувофиq
К=
Бунда eканлигини ҳисобга олсак
(4)
Агар (4) формулага нинг (3) даги qийматини келтириб qo`йсак
(5) келиб chиqади.
SHу тариqа умумий конtsентраtsиya С га тенг бo`лган eлектролитнинг диссоtsиланиsh конtsентраtsиyaси унинг eритмасини eлектр o`тказувchанлигини o`лchаsh натижалари орqали ҳисоблаб топилади.
SHунингдек eлектр o`тказувchанлик – qарshиликка тескари пропорtsионал катталик бo`лганлиги сабабли уни o`лchаsh уchун eритманинг qарshилиги ма`лум qарshилик билан таqqосланади. Бу маqсадда Уитстон кo`пригидан фойдаланилади.
Иshнинг маqсади. 1. Eритманинг eлектр o`тказувchанлиги ва eриган модданинг eлектролитик диссоtsиланиsh даражасини аниqлаshнинг классик методи билан амалда таниshиsh.
2. Сирка кислотанинг турли конtsентраtsиyaси eритмалари (1/8 Н дан 1/64 Н гаchа) нинг солиshтирма eлектр o`тказувchанлигини аниqлаsh.
3. Тажрибада олинган ма`лумотлар асосида
а) yuqоридаги eритмаларнинг eквивалент eлектр o`тказувchанлиги
б) shу eритманинг eлектролитик диссоtsиланиsh даражасини
в) сирка кислотанинг диссоtsиланиsh константасини ҳисоблаб топиsh
Иshни бажариsh уchун керакли асбоблар ва реактивлар. Аккумулyaтор; калит; индукtsион ғалтак; реохорд; qарshиликлар магазини (1-1000 ом); eритмаларнинг eлектр o`тказувchанлигини o`лchаsh уchун идиsh; телефон (галвонометр qo`йиsh ҳам мумкин); eлектр симлари ва уловchи клеммалар; 300 мл лик иккита стакан; ҳар бир бo`лаги 0.1 мл бo`лган 50 мл ли 2 та бyuретка; СН3СООН нинг 1.0 Н ва KCl нинг 0.02 Н eритмаси.
Асбобнинг тузилиshи.
1 – текshириладиган eритма солинадиган идиsh;
2 – qарshиликлар магазини;
3 – аккумулyaтор;
4 – калит;
5 – харакатchан контакт
6 - телефон (yoки унинг o`ринига галвонометр qo`йиsh ҳам мумкин);
7 – индукtsион ғалтак;
АС – реохорд;
ВД – кo`прик.

Download 2.22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling