O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta ta`lim

8.2.Maxsuldor qatlamni ochishda qo’llaniladigan perforatsiya turlari

Quduqni burgilashni tugatishning oxirgi bosqichi qatlamni ochish xisoblanadi. Qatlamni ochish orqali quduq bilan qatlam orasida bogl’anish xosil qilinadi.Qatlamni ochish jarayoni perforatsiya deyiladi.

Qatlamning qanday tog jinslardan tarkib topganligiga ko’ra quyidagi perforatsiya turlari mavjud.
1.O’kli perforatsiya.
2.Torpedali perforatsiya.
3.Kummulyativ perforatsiya.
4.Gidroperforatsiya.
O’kli perforatsiyada quduqka elektr kabeli yordamida uk otuvchi apparat tushiriladi. Apparatda 8-10tagacha uk otadigan tanachalar mavjud, tanada diametri 12,5 mmli uklar mavjud. Uklarga portlaydigan modda va detanatorlar bilan zaryad beriladi. Эlektr toki impulsi berilganda uklar joyidan otiladi. Otilgan uklar avval kolonnani sung esa cementli xalka va tog jinsini teshadi.
O’kli perforatorlarning ikkita turi mavjud:
Gorizontal tanali perforatorlar. Bunday perforatorlarda tanasi uzunligi kichik bo’lib, ular gabbarit ulchamlari buyicha chegaralangan;
Tana qismi vertikal perforatorlar o’kini qiyshaytirgich bilan ta’minlangan.
O’kli perforator PB-2 bir necha sektsiyadan tashkil topgan bo’lib xar qaysi sektsiyada kameralar va portlovchi modda mavjud. Har bir kamerada 4-5 gr. portlovchi modda mavjud. Perforaciyalangan kanallarning diametri 12mm, uzunligi 65-145mm gacha (tog’ jinslarning zichligi va perforator turiga bog’liq). Hoshiyada o’klar va ularni germetik saqlash uchun prokladkalar bilan zichlangan.Yuqoridagi sektsiyada ikkita zapal bo’lib kabel bilan tok berilganda ishlab ketadi. Natijada portlovchi moddaning tez yonishi vа kameradagi gazlarning yonishida 2 ming MPa xosil bo’lib bu bosim ta`sirida o’qklar joyidan yuqori tezlikda o’tiladi.
O’qli perforator vertical-egrichiziqli hoshiyalar bilan PVN-90 ko’p xajmli kameralardan va tana uzuligidan tashkil topgan. Portlovchi moddaning bir kamerada-90 gr. Kameralarda gaz bosimi -0,6 - 0,8 ming. Мpа. Perforaciyalangan kanallarning uzunligi tog’ jinslarda 145 - 350 ммni 20 ммgacha diametrni tashkil etadi.
Har bir perforator cekciyasida to’rtta vertical hoshiya mavjud, ularning uchida qiyshatgichlar o’rnatilgan. O’qlar po’latdan tayorlangan bo’lib, ishqalanishni kamaytirish uchun mis yoki qurg’oshin bilan qoplangan. Har bir cekciyada ikkita hoshiya yuqoriga va ikkitasi pastga qaratilgan, perforatorga ta’sir qiluvchi reaktiv kuchlarni oldini olish uchun.