O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta ta`lim

Kumulyativ perforator ikki xil bo’ladi.
1.Korpusli
2.Korpussiz
Korpusli perforatorlar ikk xil diametrda ishlab chikariladi. 100 va 80 mmli.Perforator hoshiyasiga kumulyativ zaryad o’rnatiladi. Otish ustanovkadagi eletr zanjir tutashuvi orqali amalga oshiriladi. Bir marotoba otilganda 10-12 teshik xosil qilinadi.
Har bir kumulyativ perforatorlar gorizontal joylashtirilgan zaryadlardan tashkil topgan va ular korpusli va korpussizlarga bo’linadi.
Korpusli perforatorlar qayta zaryadlashtilgandan so’ng kop marotoba qo’llanadi. Korpussiz esa bir martoba.
Perforatorlarlar kabellar orqali quduqqa tushuriladi (kichik gabaritli perforatorlar NKQ orqali tushuriladi, va nasos kompressor quvurlar bilan ). Oxirgi vaziyatda portlash elektr impulssiz, rezin sharni NKQga tashash bilan bajariladi, portlovchi moddaga porshen kabi ta’sir ko’rsatadi. Portlovchi moddaning birta kummulyativ zaryadning massasi 25 - 50 gramni tashil qiladi.
Kummulyativ perforatorning maksimal qalinligini ochish intervali 30 mgacha, torpedali perforatorniki - 1 м, o’qli perforatorniki - до 2,5 м.
Va shu uchun kummulyativ perforatorlar ishi keng tarqalgan.
Korpusli perforatorlar bir marotoba otishda 3,5 мetrgacha o’tish intervali, korpusli bir marotobali ishlovchi esa - 10 мetrgacha va korpussiz yoki lentali 30 metrgacha.

Rasm 8.3. Korpusli kummulyativ perforatori ПК105ДУ:
1- portlovchi patron; 2 - shnur; 3 - zaryad; 4 - эlektruzatgich.


Suyuqlik-qum oqimli perforaciya. Suyuqlik va qum aralashmasi abraziv xossalariga ko'ra yo'naltirgichli mahsus perforator yordamida katta bosim ta'sirida bu aralashma haydalishi natijasida mustahkamlovchi quvur va cement halqasi kesilib, qatlamdan quduqqa yo'l ochiladi. U NKQ pastki qismiga o’rnatilgan bo’lib NKQga suyuqlik - qum apalashmasi yuqori bosimli agregatlar orqali haydaladi.
Bu usulni qo’llashda abraziv material sifatida diametri 0,5 - 0,8 mm bo'lgan kvarts qumi ishlatiladi. Bu qumning suyuqlikdagi kontcentratsiyasi 50 - 100 g/dm³ ni tashkil etadi.
Suyuqlik - qum apalashmasini bir uzatgich orqali haydash tezligi 3 - 4 m/s. Bu holatda uzatgichdagi bosimlar ayirmasi 18,5 - 22 MPa va suyuqlik oqimi tezligi 200 - 300 metrga teng.