Agar an'anaviy psixologiyada bola tafakkuri va nutqi ularning
“xatolari” nuqtai nazaridan o'rganilgan bo'lsa, Piaje birinchi bo'lib bola
tafakkurining sifatiy xususiyatlarini tadqiq qilgan (“Bola nutqi va tafakkuri”,
1923). Piaje bola psixikasi rivojlanishini, ular amalga oshiradigan tashqi xatti-
harakatlarni ichkariga ko'chirilishi sifatida, ma'lum bir bosqichga ega bo'lgan
interiorizatsiya sifatida qaraydi. Interiorizatsiya kontseptsiyasi - tashqi
predmetli xatti-harakatlarning ichki aqliy xatti-harakatlarga o'tishi hozirgi
zamon psixologiyasining fundamental metodologik kontseptsiyasi bo'lib qoldi.
Jan Piaje tomonidan yaratilgan Jeneva psixologiya maktabi odamni psixik rivojla-
nishini tadqiq etuvchi dunyodagi yirik psixologik markazlardan biri bo'lib qoldi.
Piaje psixologiyada alohida yo'nalishni - genetik epistemologiya -(grek.
“episteme”- bilim) - bilishni rivojlanishining psixosotsial nazariyasini yaratdi
(“Psixologiya intellekta”,1946). Piajening tadqiqotlari logika va tafakkur
psixologiyasi o'rtasidagi, intellektual rivojlanishning biologik va psixologik
omillari o'rtasidagi munosabatlar muammosini ishlab chiqilishiga katta hissa
qo'shdi.
Jan Piaje - bolaning sensomotor intellekti uning mantiqiy intellektidan
oldin keladi va uning asosini yaratib beradi degan xulosaga keladi. Odam,
faqat ko'plab konkret amaliy operatsiyalarga tayangan holdagina, faqat 15
yoshlarga yetgandagina yakunlanadigan, rasmiy-mantiqiy operatsiyalar darajasiga
erishadi (“Intellekt psixologiyasi”,1946).
“Piaje nazariyasi”da Jan Piaje “ob'ektni bilish uchun, sub'ekt u bilan xatti-
harakatda bo'lishi, u bilan ishlashi va buning uchun ularni bir joydan boshqa joyga
olishi, aralashtirishi, bog'lashi, u bilan turli kombinatsiyalarni amalga oshirishi
kerak... Bilimlarning manbai ob'ektda ham emas, sub'ektda ham emas, balki o'zaro
Do'stlaringiz bilan baham: |
